2021 - Zusterhood

Doorstuur Brieven 2021

Brief maakster: Marie Louise Wasiela
Brief thema: Breek de regels, begin een avontuur

Marie Louise: Mijn thema: kleine ondeugden, lekker dwars zijn, kleine rebellie, de regels breken en wat je dat brengt. Want kunst heeft geen regels. En eigenlijk.. je eigen leven heeft er ook minder dan je denkt.

Soms word je meegezogen in de volwassen wereld, met alle verwachtingen die daarbij horen en vergeet je je eigen pad te volgen. Deze brief was een uitnodiging om daar wat mee te spelen. Op een boekenkaft drukte ik de titel ‘the day I accidentally started an adventure by breaking the rules'. Daarin drie boekjes; de eerste met namen van rebelse vrouwen, zoals Sappho, Josephine Baker en Amalia Earheart. Een groter boekje verteld mijn eigen surrealistisch verhaal over, nou ja, de dag dat ik per ongeluk een avontuur startte door de regels te breken. Het kleinste boekje met lakzegel; een beeldverhaal gesneden uit lino en gedrukt in groene inkt dat hoort bij het avontuur. Plus een extra uitnodiging om contact op te nemen. Voor elke zuster had ik namelijk stiekem een extra poststuk met een handgedrukt cadeau gemaakt dat op de post zou gaan zodra ik bericht kreeg. 6 Linnen tasjes voor elke zuster een. Voor wanneer je even je rebellie moet botvieren en je spullen kwijt moet in een tasje.

Mijn themabrief heeft het hele land doorkruist op weg naar alle zusters en is weer terug. Het uitpakken van de brief was een soort schatkist. Maartje is letterlijk met haar voeten in de inkt gaan staan om haar brief te maken. Aan de afdruk van haar inktvoeten heeft ze wortels getekend. Ze schrijft: ‘Breek de regels, Breek je eigen regels. De angsten, twijfels, onzekerheid, gewoonten. Dit gaat over grenzen verleggen en durven dromen. Ik zet mijn voeten stevig neer. Laat alle twijfels oplossen en volg het pad’. Dit raakte me, de kwetsbaarheid en het vertrouwen wat eruit spreekt. Puck maakte een collage met jonge vrouw op een rots aan het water, met een rode hoge pump. Ze schrijft erbij:‘ Leaving the rules behind'van zakenvrouw, naar zelfstandig kunstenaar. De vrijheid om compleet mezelf te kunnen zijn. Ervaringen van het eerste kunnen koesteren en meenemen.‘ Bij Irene’s werk komt er een zacht beeld tevoorschijn, met roze tonen en vloeibare kleuren. Ik zie molens, mensen op het ijs ( ‘ jeetje het is koud! roept iemand), knotwilgen, bergen en een jong persoon in een vrolijk geel shirt met korte mouwen. Ik ben geboeid door de luipaarden die op de bergen zitten en langs de molen afsluipen. Ze schrijft dat ze als puber meer een regelbreker is dan nu. Voor haar miniavontuur liet ze zich inspireren door de snelle opvolging van het vroege lenteweer en late sneeuwval. Dan opeens! Een neongele envelop straalt me tegemoet. De brief van Lisette, die een beeldende reis in mijn thema maakte met collage, verf, woord en draad. Je wordt echt meegenomen in haar avontuur. Er zitten mooie details in en de levenslust straalt ervan af. Ik hou ervan dat ze rustig een rond gat knipt midden in haar werk. niet heel gladjes, maar met ruwe randjes. Waar Lisette het beeldend aanpakt, schildert Heleen met woorden. In een zelfgebonden boekje met gouden geometrische en stilistische illustraties. Ze denkt aan Ludwig Wittgenstein en Jazzmuziek, en aan het gedicht waar ze eerder aan begon, maar niet afmaakte. Het boekje is een weergave van hoe ze geïnspireerd raakt en hoewel alles niet direct met elkaar te maken heeft, koppelt het toch alles aan elkaar. Ik blader door haar gedachten, zwartwit foto’s afgewisseld met fragiel papier met tekst. ‘Jazz heeft geen regels, het is een streven naar complete vrijheid en ik vraag je niet eens wat je bedoeld’ is een flard tekst die me een inkijkje geeft in haar leefwereld. Heleen verrast me vaak met haar gedachtensprongen die heel anders zijn dan de mijne en steeds weten te boeien. De laatste brief die ik vind is een landkaart met binnenin een fantastisch boekje, een mix tussen tekst, kaart, gestikte lijnen en stukjes lucht, takken en gras. Nicole’s avontuur begint, schrijft ze, in 2020. In beweging blijven: wandelen, ontdekken en op avontuur te gaan, ondanks de lockdowns. Met een kampeerbusje baant zij haar eigen pad, afwisselend met fiets en wandelstukken, dwars door Nederland. Haar verhaal is heel persoonlijk en mooi, ze beschrijft hoe ze binnen haar eigen kaders en op eigen voorwaarden de wereld bewandeld. Wat een prachtige avonturen, zusters!

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief maakster: Maartje van der Kruijs
Brief thema: Water

Maartje: Het thema van deze briefwisseling bedacht ik na een fietstocht langs stijfbevroren sloten op een winterdag. Water betekend voor mij zwemmen, maar ook staren naar water, slootkanten, meertjes, de zee en glinsterende regendruppels in de zon. Water kan stil zijn, kabbelen, ruisen, beuken. Het kan vredig zijn of angst aanjagen. Het is van levensbelang maar je kan er ook in verdrinken. Water heeft altijd mijn belangstelling, en ik stuurde mijn brief met dit thema de cirkel in, benieuwd hoe mijn zusters van 2021 naar water kijken.

Al in november, eerder dan verwacht, kwam het antwoord binnen. Ik kreeg een grote zwarte doos met een tekst:” May all your wishes... come true” Een ware schatkist. Nicole blijkt net zo van water te houden als ik zelf, een echte zuster binnen dit thema! Zij is bewust bij het water gaan wonen en stuurt mij een uitklap-boekje met foto's van haar indrukwekkende water-wolken uitzicht. Het uitzicht gaat veranderen schrijft ze, er wordt een eiland aangelegd.. De brief van Irene neemt me mee naar zeeën heel ver weg, namelijk op de maan. Er is geen water op de maan, dat maakt deze maanzeeën, Lunar maria (latijns voor maan-zeeën) extra mysterieus. Verderop in de brief zit nog een kleine verrassing, ouderwetse kaarten waar Irene water aan toevoegde, heel grappig. De collage van Puck met op de achterzijde een gedicht, geeft voor mij precies het ontspannende gevoel weer van in het water zijn, het verlangen naar zwemmen. De brief van Heleen is zacht, zeewiergroen gehaakt, met een borduursel versierd en een gouden detail. Is dat laatste een stukje zeemeerminstaart? Op de achterzijde een zakje met vier prachtige gedichten. Bij Marie-Louise spettert het maak- plezier van haar bijdrage af. Heel mooi, dit kleurrijke onderwater-diorama. Een leuk detail is de kat die de duikster aan haar vinnen vasthoudt, probeert hij haar tegen te houden of duikt hij onverschrokken mee? Tot slot het werk van Lisette, een klein boekje vol laagjes en een mooie quote. Ze leid me in haar boekje rond langs de metaforen van wat water kan betekenen: vervormen, stromen, kracht, zacht. Dank jullie wel zusters voor al deze verschillende facetten van water, ik vond het heerlijk om in dit pakket te duiken!

Bekijk meer foto's uit Maartjes brief

Brief maakster: Marieke Verlangen
Brief thema: Gereedschap voor levenskunst

Marieke: Welke gereedschappen heb ik verzameld om mijn leven vorm te geven en draaglijk te maken? Een hele boel. Soms zijn ze heel letterlijk. Zo heb ik een (kapot) horloge dat niet de tijd aangeeft, maar welke levensles ik op dat moment onder de knie probeer te krijgen. Ik vroeg mij af of anderen dit ook doen. Wat voor gereedschappen mijn zusters in hun (innerlijke) gereedschapskist hebben liggen. Dit pakket is daar een prachtig verslag van geworden.

Frauke maakte heus gereedschap voor me! Draagbare hartwarmer in kanten topje. Ik trek het gereedschap aan, klik, klak en het wordt warm op mijn borstkas. Terwijl ik zit te ontdooien lees ik haar brief. Een verzameling gedichten, inzichten, beschrijvingen van mensen die haar pad kruisten, hoe kinderen van 8 jaar over levenskunst denken (hilarisch hoofdstuk van juf Frauke!) en stukjes van wijze schrijvers. Een paar zinnen blijven me nog de hele dag bij: ''Ik heb geen filosofie, ik heb zintuigen. De wereld is niet gemaakt om over te denken, maar om ernaar te kijken en het eens te zijn..'' (Alberto Caeiro). ''Als je de vragen leeft, dan leef je misschien langzaam maar zeker, zonder het te merken op een dag, het antwoord.'' (Rilke). Ik stop ze in mijn gereedschapskist.
Lianne doet me een gedicht cadeau en laat me beseffen dat levend zijn al een kunst is. En dat je geen haast moet hebben. Juist al het dagelijkse aandachtig doen, is de werkelijke levenskunst. Het is al goed, zie maar, speel maar, leef maar. Ze deelt wie haar inspireren, van al die holistisch therapeuten tot mensen die activistisch zijn. In het bijzonder een vriendin die ze in India ontmoette en haar zei: Doe maar rustig, leven is op zich een kunst. Sabine's brief is een visueel kunstwerkje. Stof, donker en licht. De woorden waar met delicaat gouddraad overheen genaaid is, hebben een bekende weerklank in mij. Loslaten – vasthouden. Het huis ligt vol stenen, takken en schelpen. Ik rijg kettingen van zaden, bladeren en bloemen. Hang ze aan de muur. Met naald en draad als gereedschap versier ik naai ik vast om te bewaren, om te herinneren en me bewust te blijven van vergankelijkheid. In de hoop dat loslaten ooit makkelijker wordt.

Naast een persoonlijke brief, een boekje vol moois en twee favoriete gereedschappen, doet Marjelle mij filosofisch inzicht cadeau. Het fundament op de vraag 'hoe te leven' ligt diepgeworteld, we worden gedragen door de inzichten van de mensen vóór ons. De filosofie van de levenskunst daagt ons uit een relatie aan te gaan met onszelf. Het daagt uit om zorgvuldig en zorgzaam te werken aan een eigen levenshouding. Ze leert ons om te gaan met tegenslag, negatieve ervaringen, kwetsbaarheid en afhankelijkheid. Dan kunnen we ons leven bewúst leven. Vanuit dat besef kunnen we werken aan goed leven & samen leven. Lieke's brief is er een waar ik stil van word. Een delicaat wonderwerk. Een broos inkijkje in de schoonheid en rauwheid van haar leven nu. Woord en beeld worden één poëtisch geheel. Over worsteling en idealen. Over hoop, verlangen, levenskunst. Ik zal niet zomaar alles blootgeven wat er gedeeld wordt, maar de zin bij het zelfportret verbeeldt het mooi: De sensatie van onbeweeglijkheid aan het oppervlak van dit verfijnde kunstwerk, verbergt een uiterst bewogen familiesaga. Nicoline stipt kort een aantal grote thema's aan, van ouder worden, vriendschap tot de maakbaarheid van het leven. Mooi in combinatie met de zwart wit foto's. Ze schrijft: Het leven is jou niets verschuldigd. Het is aan jou, eenmaal op aarde geworpen, er iets van te maken. Of niets, dat maakt het leven niet uit. En als je er dan toch bent - dat zal waarschijnlijk niet vanzelf gaan - krijg je elke dag een nieuwe kans.

Bekijk meer foto's uit Marieke's brief

Brief maakster: Anna Garssen
Brief thema: Zorgeloosheid

Anna: Het duurde nogal lang voordat ik voelde wat het thema van de brief moest zijn. Eerst bedacht ik het thema ‘landen’, in de zin van jezelf landen op de grond, stevig geworteld. Dat is een mooi thema, maar het voelde toch niet helemaal goed. Toen kwam het thema ‘zorgeloosheid’ bij me naar boven. Landen gaat meer over naar beneden gaan en wortelen en zorgeloosheid gaat voor mij vooral over lucht, ruimte en vliegen. Elkaars tegenovergestelde en ook weer niet. Want als je je stevig voelt in jezelf, ben je ook een stuk zorgelozer!

Er kwam een hele grote mooie en dikke envelop binnen. Daarin vond ik een met de hand genaaid boek met daarin alle dingen die mijn zusters hadden gemaakt. Elk in een eigen wit slaapzakje! Want Sanne kon zich ‘zorgeloos’ niet voorstellen en had vooral de laatste tijd zin om even te rusten in een zachte, witte, stille omgeving. Zo kan alle onrust toch zorgeloos verblijven. Sanne schrijft: Voor mij was het een zachter geheel zo, alles bij elkaar in plaats van allemaal losse eindjes. Mooi vind ik dat van Sanne, dat ze voor mij de losse eindjes aan elkaar genaaid heeft. Johanna maakte een flip-boekje, heel bijzonder gemaakt. Daarin laat ze weten hoe jaloers ze is op de kat, omdat die zo heerlijk zorgeloos kan zijn. Ik hou van katten, juist omdat ze zo eigenwijs zijn en geen enkel probleem hebben met niks doen. Ilse en Vera maakten prachtige tekeningen van vogels met zinnen erbij over zorgeloosheid. Vogels vliegen in de lucht, vrij en met alle ruimte om zich heen. Bij Leonie zat het er even niet in om iets te maken en door het thema besefte ze zich dat ze zich daar geen zorgen over hoefde te maken. En daar maakte ze toch wat mee. Een oneindige strook, of misschien de vorm van een wolk in de lucht, die zegt dat het even niet kan en niet hoeft. Marike maakte een verzameling van materialen, zand, schelpjes, een hartje en meer. Het laat me zien en voelen wat een zorgeloze zomer is. Ze was ook heel blij om met dit thema bezig te zijn tijdens een zomer die voor haar eigenlijk niet zo zorgeloos was. Imke droomde meteen weg naar het strand door dit thema. Ik hou zelf ook van het strand, de ruimte, de lucht, de zee en haar balans. Het deed me beseffen dat zorgeloosheid verbonden is met balans. Balans is de basis van zorgeloosheid. Zoals wanneer een jong kind zich veilig voelt bij de basis, de ouder/verzorger, gaat het zorgeloos op avontuur.

Bekijk meer foto's uit Anna's brief

Brief maakster: Heleen Janssens
Brief thema: De Rode draad

Heleen: Ik word door iets gegrepen en dat laat me niet meer los. Zo ging het ook met het idee van de rode draad, het thema van mijn brief. Eerst wilde ik die woorden uitpluizen, bevatten, begrijpen. Alle details kennen. Dus las ik, schreef ik. Daarna wilde ik het idee kunnen aanraken. Ik wilde van alles maken met rode draden. En dus pakte ik mijn weefkam erbij en begon te weven.

Een verhaal dat ik las, ging over hoe een mensenleven zich ontwikkelt net zoals een tapijt zich tijdens het weven ontwikkelt. Pas als de wever haar tapijt al voor een groot deel af heeft, wordt er een patroon zichtbaar. Op eenzelfde manier weven wij als mensen het patroon van ons eigen leven. En vaak vragen we onszelf al wevende af waar we in hemelsnaam mee bezig zijn. Niet alleen vragen we onszelf af waar we mee bezig zijn, maar ook wie we zijn, wat we moeten doen. Om met al die vragen om te kunnen gaan vertellen we onszelf verhalen, groot en klein. Die verhalen bepalen hoe we naar de wereld kijken. We kunnen in vele draden verstrikt raken, in de knoop zitten, op zoek zijn naar een patroon, of naar de rode draad. In staat zijn om een betekenisvol verhaal over jezelf te vertellen, vereist vragen stellen. Aan jezelf, aan anderen… daarom maakte ik bij mijn brief een stapel vragenkaartjes, een uitnodiging aan mijn zusters om hun verhaal te vertellen: wat maakt jou tot jou?

De eerste aanvulling die ik bekeek was die van Nicole. Een haast fluorescerend paarsroze boekje met foto’s en teksten. Ze had mij tijdens de bijeenkomst al verteld dat ze al mijn vragenkaartjes naast elkaar op tafel had gelegd en telkens een bekeken en beantwoord. Ze begint met de vraag welke kleur het beste bij haar past, en waarom. “Alle kleuren die een beetje onduidelijk zijn''. De brief van Marie-Louise zat verpakt in een blauwgroene stof, mijn lievelingskleur. In de zak zat een prachtig kunstwerk, “the balancing act of life”. Een miniatuurfiguurtje dat balanceert op een rode draad en dat ik kan laten bewegen door aan de uiteinden van de draad te trekken. Ja, denk ik, dat is het leven vaak, zoeken naar balans. Een stuk makkelijker wanneer je zelf de touwtjes in handen hebt. Maartje heeft voor mij een boekje gemaakt, met doorkijk-illustraties. Mijn aandacht wordt gegrepen door de vierde illustratie, een meisje verstopt onder een deken. “Mensen zeggen vaak over mij dat ik stil ben. Soms verstop ik mij een beetje.” Bij haar volgende illustratie lees ik: “dan voel ik me heel klein, maar eigenlijk wil ik dat helemaal niet.” Dat deed me denken aan wat mensen zo vaak tegen mij hebben gezegd, dat ik nooit iets vertelde, nooit iets persoonlijks deelde, omdat ik mezelf het verhaal vertelde dat ik dat niet zou kunnen, of dat het niet nodig was. Daarna de brief van Puck. Een collage met verschillende lagen blauw, een zee, twee vrouwenbenen. “Sophisticated free spirit” als titel. De brieven van Puck hadden dit jaar bijna allemaal blauw, water en vrouwen. Alleen beeld, geen tekst. Dat vind ik mooi aan de doorstuurbrieven, te kunnen zien hoe iedereen op een andere manier haar verhaal vertelt. Lisette schrijft, “Dankjewel voor je openheid en prachtige verhaal. Ik heb persoonlijke herinneringen uit mijn twee dozen ingescand en vanuit daar boekjes gemaakt. Flarden in woord en beeld, zoals het in mijn hoofd ook werkt.” Het zijn twee enveloppen, eén met daarin een boekje met haar uitgekozen vragen en eén met boekjes met haar antwoorden. Prachtige flarden in woord en beeld, inderdaad. Alsof ik even een kijkje kon nemen in haar gedachtenwereld. De laatste brief die ik open, is die van Irene. Stiekem heb ik deze ook tot het laatste bewaard. Want Irene en ik hebben al twee keer eerder een brief met elkaar uitgewisseld en ik was benieuwd wat haar aanvulling nu zou zijn. Het is een aquarel, een bus met verschillende passagiers, verschillende aspecten van haar persoonlijke identiteit. Erbij zit een begeleidende tekst, met de titel “What Makes Me, Me”. Ik heb die tekst nu al een paar keer gelezen, het voelt als nieuw gedachtevoer, nadenken over dat wat iemand van zichzelf laat zien soms maar één kant van het verhaal is.

Bekijk meer foto's uit Heleens brief

Brief maakster: Marijke Vormeer
Brief thema: Boekenliefde

Marijke: Boeken brengen mij altijd rust, wijsheid en inspiratie. Het jaar begon wat hectisch met een drie weken oude baby, dus ik had een thema nodig dat niet te ingewikkeld was en dicht bij mezelf stond. Tijdens een wandeling door de buurt zag ik een minibieb staan en toen viel het kwartje: dit is het!

Mijn thema werd ‘boekenliefde’. Blijkbaar konden mijn zusters daar wat mee, want wat een feest was het toen mijn pakket terugkwam. Wendy zorgde voor extra uitpakplezier door slingers en wijn toe te voegen, dus ik ging er even goed voor zitten. Wat een genot. Meteen maar begonnen met haar bijdrage: een boekje tjokvol boeken uit haar boekenkast. Heel cool om op die manier bij haar binnen te mogen kijken. Jeugdboeken, fantasy, kunst; een heel leven komt voorbij, love it. Ik werd erg blij van het enthousiasme van mijn zusters op dit thema. De leeshonger spat uit de brieven. Toos herlas Siddhartha na het zien van de boeken in mijn minibieb en maakte een prachtig souvenir van het verhaal van de veerman. “Over liefde, geduld en heel veel vertrouwen.” Rosanne deelde haar favoriet met me: een supermooie miniversie van The hitchhiker’s guide to the galaxy met quotes die me vrolijk maken. Nienke gaf me tips voor graphic novels én deelde een speciale sneak preview van een nieuw persoonlijk project van haar. Salome gaf me met één zin een hele wereld: “Wat gebeurt er na het donker in de grote stad?”, een quote van Haruki M., wiens ‘After Dark’ ik maar meteen gekocht heb. Anne deelde haar favoriete prentenboeken en zorgde ervoor dat The Nix, ongelezen in mijn kast, weer wat naar voren werd geschoven. En dan zijn we weer bij Wendy. Haar print van een lezende vrouw op een bladzijde uit Harry Potter krijgt een plekje boven mijn bureau.

Dit was mijn eerste Zusterhoodjaar en wat heb ik ervan genoten. Het heeft me veel gebracht. Verbinding, creatieve en persoonlijke ontwikkeling en eindeloze inspiratie. Ik vond het waardevol om iets voor anderen te maken, vond alle thema’s fantastisch, heb mijn eigen grenzen en mogelijkheden leren kennen en heb honderd nieuwe boekentips uit verschillende genres op mijn lijstje gezet. Bedankt allemaal!

Bekijk meer foto's uit M arijkes brief

Brief maakster: Lisette van der Maten
Brief thema: In het duister tasten

Lisette: De brief die ik dit jaar maakte voor Zusterhood had als thema ‘In het duister tasten’. Ik vroeg mijn mede-zusters of ook zij bij bepaalde onderwerpen of op bepaalde momenten wel eens in het duister tasten; de toekomst? Het klimaat? Het ‘ergens naar toe bewegen’ - wat dan, hoe dan?

Ik kreeg een rijk pakketje aan reacties op de mat vorige week. Geschreven brieven, verhalen, beeldende uitwerkingen - heel divers. Sommigen ervoeren het thema als startpunt naar onderzoek naar de duistere kanten van het leven. Familiegeschiedenis, persoonlijke donkere periodes. Dit heeft me geboeid - voor mij ging het meer over het niet-weten wat ik soms als donker kan ervaren.

Door de geschreven verhalen die ik las, werd ik weer herinnerd aan hoe fijn het is om te schrijven en hoe ik dat misschien wel weer méér zou willen doen. Eén zin uit een brief bleek een groot inzicht te zijn, want die is me bijgebleven. Een zuster schreef: ‘Iemand zei me ooit: als je somber bent, heeft niemand daar iets aan. Maar als je gelukkig bent en geniet, dan kan die energie de mensen om je heen en de wereld een stukje mooier maken!’ Zo logisch eigenlijk, maar het besef van die woorden drong toen pas weer tot me door. Het is waar.

Het blijft bijzonder zo’n pakket op je bank uit te pakken en er alle tijd voor te nemen, het goed tot je te nemen. Bepaalde woorden en gedachtes zijn blijven hangen en de liefde en aandacht die in de pakketjes zijn gestopt ook. Dank aan iedereen voor het meeduiken in de duisternis, het verleden en in het niet-weten!

Bekijk meer foto's uit Lisettes brief

Brief maakster: Wendy van den Heuvel
Brief thema: Lichtpuntjes

Wendy: De afgelopen tijd was een rare tijd, en soms ook een nare tijd. Ik kwam erachter dat ik best goed gedij in afzondering en in een prikkelarme omgeving, maar zelfs ik had het er soms moeilijk mee. Bovendien maak ik van dichtbij mee hoe het is om psychische problemen te ondervinden in deze tijd (mijn dochter). Wat mij op de been hield en houdt, zijn mijn lichtpuntjes. Kleine dingen die het leven lichter maken. Wandelen door de natuur, sneeuwklokjes met een belofte van lente, kroelen met de siameesbeesten, genieten van de momenten met het gezin, focussen op de dingen die je hebt en wel kunnen, mijn werk en atelier..

Dus maakte ik een boekje met lichtpuntjes en vroeg wat de zusters op de been hield in deze tijd. Wat vooral op viel is dat de meeste de kleine dingen ook weten te waarderen. En dat het thema zelf en het boekje ook als lichtpuntje werden gezien. Dat is fijn!

Heerlijk om te ontdekken hoe iedereen er op zijn eigen maner vorm aangegeven heeft, zo verschillend! Het eerste wat me opviel was het doosje van Toos; “lichtpuntjes voor Wendy, een wandeling door mijn tuin. Wie de schoonheid van de aarde bewondert, vindt genoeg kracht voor een heel leven” staat er op geschreven. Als je het doosje opent vind je een schatkamertje: een klein schilderijtje, een boekje met tere afdrukken van planten en bloemen en zaadjes van de paardebloem voor wensen van licht. Het werk van Salome is een prachtig gelaagd grafisch werk, met veel zorg en aandacht gemaakt. In haar kenmerkende stijl, waarbij de stukjes bladgoud heel eigenwijs tijdens de reis op andere plekken verschijnen.. Het is ook een beetje mysterieus omdat Salomé er nooit een bereidend schrijven bij doet. Spannend!

Marijke heeft in vrolijke illustraties weergegeven wat haar lichtpuntjes zijn; vooral het uitzicht op het boompje in de tuin van haar buren spreekt tot mijn verbeelding, muziek luisteren, iets wat ik zelf ook vaak “vergeet”, telefoneren, iets wat ik ook vaker ben gaan doen tijdens de lockdowns. Heel fijn is te zien dat de zusterhoodpost voor haar ook echt een lichtpuntje is, iets wat ik zeker deel. Het boekje wat Rosanne maakt raakte me. Subtiele persoonlijke tekeningen op een gelaagde donkere achtergrond. Hiermee laat ze zien dat het voor haar soms best lastig was en dat kleine lichtpuntjes écht het verschil kunnen maken. Heel mooi.. Anne maakte een “lichtbundel”. Een boekje met kleurrijke pagina’s; mooie aquarelletjes met fysieke lichtpuntjes. Vooral de groene is mijn favoriet. De prachtige kleurrijke illustraties van Nienke springen meteen in het oog! Ze gaan over haar fijnste plekjes in haar atelier, en hoe fijn het is om een ruimte te hebben om te kunnen werken: “Het geeft ruimte om te vullen met nieuwe dingen'' , en inderdaad, er zijn dit afgelopen jaar heel veel mooie nieuwe dingen ontstaan in mijn atelier!

Dank jullie wel lieve zusters voor al dit inspirerende moois en de mooie en lieve woorden! Ik ga ze koesteren. Ik heb het afgelopen jaar echt met heel veel plezier aan de brieven gewerkt, ook voor mij waren het zeker lichtpuntjes. Dank je wel Marieke dat je dit weer mogelijk hebt gemaakt! Ik heb al weer enorm veel zin in het aankomende jaar

Bekijk meer foto's uit Wendy´s brief

Brief maakster: Nicole van den Kroonenberg
Brief thema: Enchantment - Verwondering

Nicole: Eind januari volgde ik een workshop bij Elisabeth Gilbert. Het was voor mij een schot in de roos. Ik werd er zo blij van en het inspireerde me om er mee aan de slag te gaan voor Zusterhood. Ik maakte in de workshop een “WE LOVE LIST” die bestond uit dingen die je graag doet, die je betoveren , verwonderen. ENCHANTMENT is Elisabeth Gilbert haar stokpaardje. ''Just live your list and everything will follow.''

N.a.v. mijn “I love list” heb ik een beeldend verslag gemaakt van alles wat me raakt en inspireert en aan de andere zusters gevraagd in woord en beeld hun “enchantment list” te creëren. En wat kwamen er prachtige pareltjes uit.

Als eerste las ik de brief van Heleen in een goudkleurig glimmend pakketje. Haar brief raakte me, een persoonlijk verhaal waarin ze precies verteld hoe haar werkplek eruit ziet. Haar zin: "meestal ruim ik niet op want dit is mijn happy place. Hier doe ik , hier ben ik" is one of a kind. En dan verteld ze wat haar leven doet glanzen, wat de stilte in de pandemie haar voor iets bijzonders heeft gebracht. Dat ze zich weer heeft opgebouwd en waar nodig zelf glitters aan brengt. Mooie beelden en kleine tekstjes van glitter, glans en goud ondersteunen haar mooie intieme verhaal. Marie Louise heeft zichzelf uitgebeeld vliegend op een vogel. Ze vliegt zo de wijde wereld in. Een kleurrijke wereld waar je door te blazen beweging geeft aan vogel en huis. Een prachtig mini theatertje. Puck creëert met drie beelden in een collega een ultiem vrijheidsgevoel. Benen steken de lucht in tussen vele vogels. Haar hele verwonder lijst vat ze samen in twee woorden: Freedom & ease. Lisette heeft een abstract beeld gemaakt van haar verwondering. Achter een groen deurtje zit een lief briefje en de rosé brief om haar lijst op te schrijven heeft ze mooi verknipt verwerkt in haar beeld. Lisette verwonderd zich door schaduwen op de muur, echte connectie, en houdt van nieuwe dingen uitproberen. Irene schildert op haar zo authentieke manier haar eigen wereld vol verwondering. Prachtige bergen, zeeën, een ufo en een windmolen in een betoverende miniatuur wereld. Als laatste bewonder ik de bijdrage van Maartje. Een mini etsje van Cecile bonk pronkt in haar collage waar elementen uit de natuur samen een nieuwe wereld vormen.

“Enchantement” verwondering, betovering is een mooi onderwerp om je op te focussen. Wat is er fijner dan je zelf toestemming te geven om de dingen waar je blij van wordt en je verwonderen het allerbelangrijkste te maken in je leven. Een bevrijding, zo voelt het. En het zijn vaak simpele dingen die geen geld kosten en je meteen kunt doen. Genieten van al wat voor je voeten ligt….dat is “the purpose of life” Wat een opluchting!

Het was een feest om te lezen waar de verwondering bij andere zusters lag…een mini levensles mag ik wel zeggen!

Bekijk meer foto's uit Nicole´s brief

Brief maakster: Lianne Collignon
Brief thema: Jezelf zien

Lianne: Op het moment dat ik hoorde dat ik zwanger was van een meisje, schrok ik. Ik wist al lang dat ik mezelf helemaal niet zo leuk vond. Maar met therapie, mediteren en mindfulness was ik best ver gekomen in het proces van mezelf leuker en liever vinden. Maar ik was er bij lange na niet klaar voor om het leven voor te doen aan mijn dochter. Om haar te laten zien dat je jezelf mooi en slim kunt vinden, dat je jezelf dingen mag gunnen, dat je mag dromen voor jezelf, dat je mag opkomen voor jezelf en dat je niet alles van jou hoeft weg te geven. Na de echo waarin we zagen dat de baby een meisje was, heb ik een week gehuild. Dit kind was nu al rijp voor therapie, met een moeder zoals ik. Mijn vriend troostte me en fluisterde dat ik al van zover was gekomen. Dat laatste resoneerde. Nu moest ik zacht zijn voor mezelf en me gewoon verder ontwikkelen, ook als ze er straks al is. Ik kan niet ‘af’ zijn voor haar geboorte. Dat gaf rust. Ik begon over van alles te lezen. Feminisme, bodypositivity, meer mindfulnessboeken. Langzaam ging ik mezelf in een ander licht zien. Zag ik die goede vrouw, die lieve, die mooie, die ruimte-nemende vrouw. Maar het blijft een worsteling. De ene dag meer dan de andere. Ik was heel benieuwd hoe andere vrouwen zichzelf zagen. Ik hoopte op herkenning, humor, lichtheid, saamhorigheid en mooie inzichten.

Toen ik het pakketje kreeg, heb ik lang gewacht om het open te maken. Omdat ik alleen wilde zijn met wat er zou komen en misschien ook wel omdat ik bang was. Uiteindelijk heb ik het op een avond zomaar ineens toch geopend. Wat me onmiddellijk ontroerde was dat iedereen een foto van zichzelf aan het touw had geregen. Ik wilde mezelf laten zien, onopgemaakt zoals ik ben; die foto had ik aan een touwtje gehangen. Dat de andere zusters zich wilden laten zien en dus hun foto’s aan het draadje hadden gehangen, ontroerde me.

Ik vond bijna alles bijzonder en waardevol. Er waren zoveel verschillende dingen gedaan: een handgeschreven brief, veel foto-materiaal, collages. Twee bijdrages raakten me in het bijzonder. Op de eerste plaats die van Sabine; hoe zij schreef over haar moeder, haar dochter en haarzelf, hoe prachtig ze hun handen en profielen in zwart-wit had gefotografeerd… Ik voelde precies wat ze me wilde zeggen. Het raakte me echt. Marieke maakte een t-shirt met een prachtige tekst erop. Het rood-gestreepte samen met de tekst zorgde ervoor dat ik moest lachen, maar het was ook iets van herkenning. Mensen zijn inderdaad spiegels. Ik ben een spiegel. Ik mag wat zachter zijn voor mezelf.

Dit was mijn eerste postjaar en ik vond het best spannend. Omdat ik zoveel mooie dingen voorbij zag komen, maar ook omdat mijn schrijven eigenlijk een beetje was opgedroogd (zo met twee kleine kinderen). Maar dankzij Zusterhood werd ik toch geïnspireerd! Ik schreef gedichtjes, terwijl ik dat nooit deed. En ik schreef een kinderverhaal, waar ik misschien wel mee naar een uitgeverij stap. Ook merkte ik dat ik mezelf op andere creatieve manieren wil uiten; tekenen, schilderen, collages maken. Die andere manieren mogen nu ook van mezelf. Ik merkte namelijk dat ik zacht was naar mijn zusters en die zachtheid kon ik mezelf daardoor ook gunnen. Het hoeft niet meteen goed, maar ik mag spelen en oefenen en leren. Dus ik ga een beeldende cursus doen komend jaar, gewoon omdat ik wil spelen.

Bekijk meer foto's uit Lianne's brief

Brief maakster: Irene Berra
Brief thema: Transformeer dit landschap

Irene: Ik wilde een pauze nemen van klimaatangst en naar de toekomst kijken met een beetje hoop. Niet een vage hoop die dingen laat zoals ze zijn, maar een soort verzet. Dit jaar heb ik mijn zusters uitgenodigd om een desolaat, post-apocalyptisch landschap te transformeren. Een landschap dat ik geschilderd heb. Zodat ze vorm kunnen geven aan hoe ze zich de toekomst van de planeet willen voorstellen. Zullen er nog mensen zijn?

Ik ben heel blij met de quote van Albert Camus over de 'invincible summer' die Lisette deelde. Dat is precies het gevoel dat ik in gedachten had voor mijn brief. Lisette heeft meer fragmenten van hoop verspreid en een kant van een vulkaan vergroend, in plaats van een huisje. Toch vond Lisette het moeilijk om positief te blijven, zegt ze, zo direct na het actie voeren met Extinction Rebellion. Grappig genoeg, heb ik ook weerstand in mezelf ontmoet om in het duister te tasten voor het thema van háár brief. Maar uiteindelijk werd die een van mijn meest persoonlijke bijdragen.

Maartje zorgde ervoor dat de microwereld aanwezig is in ons collectief landschap. Als ik naar de bijdragen van andere zusters ging kijken, vond ik elke keer een bijzonder beestje dat ik nog niet eerder had gezien. Hartelijk dank daarvoor! En Nicole wijst erop hoe krachtig het herstellend vermogen van de natuur is. Ze voegde een selectie van haar droge stukjes natuur aan het landschap. Puck koos ervoor om een paar mensen de kans te geven om met de natuur te leven. Marie-Louise heeft een wild zwijn (die Maartjes’ insecten eet), een das, paddenstoelen en bloemen gestempeld. Ze kreeg de brief als allerlaatste en wilde ook haarzelf toevoegen en over het nieuwe landschap vliegen op een gans. Verder kon ik ook genieten van een van haar bijzondere diorama's!

Ik weet dat Heleen misantropische tendensen kan hebben (die ik in mezelf probeer te bestrijden, maar niet in anderen). Daarom was ik in spanning in afwachting van haar tekst. Maar voor mijn thema kreeg ik een kort bericht en een paar bondige woorden rechtstreeks op het schilderij geschreven: “zien, ruiken, horen, proeven, voelen… voelen, voelen! waarnemen… de wereld ervaren, niet invullen”. Ze heeft ook een kleed van wolken gebreid, voor mij om te voelen en onder te verdwijnen. In al die warmte en zachtheid voel ik me alsof mijn bestaan als humane specimen niet zo belastend is. Wat een bitterzoete opluchting!

Bekijk meer foto's uit Irene's brief

Brief maakster: Toos Koopmans
Brief thema: Missie Aarde

Toos: Een sprong in de tijd. Een start van een reis. Ik wilde een kunstproject starten. Niet zozeer vertellen over persoonlijke thema’s, maar een thema aansnijden wat iedereen raakt of beter zou kunnen raken. Het werd een uitnodiging om op avontuur te gaan. Om je in te leven in een missie in de ruimte. Een reis naar de Aarde. Geinspireerd door astronaut Wubbo Ockels die in zijn afscheidsbrief aan de mensheid schreef dat wij allen astronauten zijn van ruimteschip Aarde. Die uitspraak heeft me destijds zo geraakt en geïnspireerd om anders te kijken en na te denken over de plek die we innemen op onze planeet.

Ik verplaatste me in dat verhaal en verzamelde daar ervaringen, vragen en schatten. Ik vertelde in mijn brief over de missie die ik maakte naar die planeet Aarde. Wat ik daar vond. Wat me daar raakte. Hoe mijn zintuigen en verwondering werden gevoed. Ik bracht monsters mee. Een geurmonster van versgemaaid gras, kleine zaadjes, bloembladen en zelfs een afdruk van een menselijke vinger. Ik deelde deze monsters met mijn zusters in een doosje. Een waardevol doosje. Een wonderdoosje. Een blikopener. Anders kijken naar de dingen om je heen. Vogelvluchtperspectief innemen. Mijn missie was een missie die ging over het wekken van verwondering. Naast de monsters sloot ik vragen in die uitnodigden om verder op reis te gaan in gedachten. Kleine aanknopingspunten op een voor ieder persoonlijke reis. Waar zouden mijn zusters mee thuiskomen?

Er werden mooiste woorden van de mensen verzameld door zuster Anne. Bij elkaar gebracht in een klein boekje voor in je zak. Lanterfanten vond ik een prachtwoord! En ochtendgloren... dat woord kun je beleven heel vroeg in de ochtend. Een woord van hoop en nieuwe beginnen. Dankjewel zuster Anne! Ook kreeg ik een minimuseum met kleine glazen flesjes gevuld met Aardeschatten van Wendy. Een koesterkabinet vind ik het! Zuster Nienke koos om op kleurenonderzoek te gaan. Een studie naar kleur, vormgegeven in wederom een zakboek gemaakt van een kaart van de Aarde zelf. Wat een schat is dat. Heel bijzonder waren de dieren die opgestuurd werden door zuster Rosanne. Gevonden op een missie naar het park. Met zeer grote precisie heeft zij om zich heen gekeken om zulke bijzondere kleine schepsels te vinden. Vrolijke schepsels zijn het ook. Ze maken blij. Neem maar eens een kijkje. Marijke wandelde eveneens in het park op Aarde, ze legde daar de mooiste beelden vast die op haar netvlies kwamen. Van bloemen en besjes, bladeren en een ooievaar. Een klein boekje van wonderen. Zuster Salome stuurde een beeld alsof het gemaakt was uit de ruimte zelf. Van grote hoogte keek ik mee over haar schouder naar de Aarde. Vloog ik mee eigenlijk. Gelaagdheid, vogelvluchtperspectief en transparantie. Vleugels uit de ruimte. Een bijzonder beeld. Dank lieve zusters voor jullie missie en de schatten die jullie met me wilde delen van die mooie Aarde. Het was een eerste Zusterhoodjaar voor mij. Een jaar waarin ik mocht ontdekken en me mocht laten verrassen. Wat een supermooi initiatief!

Bekijk meer foto's uit Too s brief

Brief maakster: Anne de Groot
Brief thema: Huis als thuis

Anne: Mijn verhuizing was voor mij de directe aanleiding voor mijn thema “Wat maakt een huis eigenlijk een thuis?” In een jaar waarin we bijzonder veel thuis waren, verruilden wij onze vertrouwde plek in de stad voor een grotere woning met nieuwe kamers om te ontdekken en een tuin om in te aarden.

Mijn zusters vroeg ik wat hun huis een thuis maakt.
Het postpakket dat in december op mijn (nieuwe) mat viel, voelde ook als thuiskomen. Stuk voor stuk gingen de brieven over knusheid, geborgenheid en huismussen. De dingen die er toe doen om je thuis te voelen, zijn niet materieel. Het gaat om de mensen met wie je bent, en de manier waarop je jezelf tijd kunt gunnen om te wennen aan een nieuwe plek. Om je een plek eigen te maken.

Dit postpakket is er een om in het doosje te laten: een klein huisje op zichzelf. Een huisje om af en toe even in te gluren, doorheen te bladeren. Op momenten dat het even zwaar is, dat er heimwee om de hoek komt kijken, maar juist ook op de momenten dat ik denk: wat een fantastisch thuis is dit.

Bekijk meer foto's uit Anne's brief

Brief maakster: Lieke Joossen
Brief thema: Verlangen naar betovering en rituelen

Lieke: Ik heb een enorm verlangen naar betovering. Rituelen zijn de ingrediënten die betekenis geven aan mijn leven. Door een boekwerkje aan eigen rituelen te delen met mijn zusters stelde ik hen de vraag: wat betekenen rituelen in jullie leven? Een verzameling vol prachtige, persoonlijke visies en inkijkjes belande terug op mijn deurmat. Cadeautjes die mijn eigen kijk op rituelen verdiept en hoe meer en beter ik kijk, hoe meer ik zie.

Sabine neemt mij letterlijk via deuren door de overgangen heen die je als vrouw in dit leven loopt. Geboorte - Menstruatie - Moederschap - Menopauze - Dood. De deurtjes openen deuren in mijn hart waar onzekerheid en verdriet alsmede hoop en liefde schuilt. Het troost mij de woorden te lezen van een vrouw, een moeder die al wat overgangen verder is dan ik. Ze geeft mij als stammoeder een kijkje in de rijkheid van het vrouw zijn. Een proces waar ik via mijn eigen rituelen betekenis aan probeer te geven. Marieke prikkelt mij met een sprookjesachtige uitvouw kunstwerkje. Een lust voor het oog waar ik dieper en dieper in verdwijn. Ze stelt vragen over de betekenis van rituelen en tradities die uitgemolken worden door commercie. Ze wil graag vieringen met inhoudt. Alleen hoe? Om ons te helpen voegt ze het recept voor “gloednieuwe tradities en nieuwerwetse vieringen” toe. Nicoline schrijft een feministisch manifest dat oproept tot verbinding en creatie. Interviews en portretten met haar voorbeeldvrouwen geven mij het inzicht dat het allemaal begint met weer met elkaar in gesprek gaan. Praten over “wat vind jij belangrijk om te eren en te delen in dit leven ten behoeve van verbinding”? Het zet mij aan het denken. Wordt het in deze roerige tijden niet eens tijd om opnieuw betekenis te geven aan dingen die we als vanzelfsprekend ervaren? Bewustwording terugbrengen via nieuw gecreëerde rituelen?

Natuur is mijn kerk waar mijn rituelen uitgevoerd worden. Frauke verstaat dit als geen ander. Haar pakketje “natuur ritueel” is een kwetsbaar kijkje in haar puur natuur ritueel beleving. Naakt maakt ze contact met de elementen die de natuur biedt. Ze maakt mij getuige van haar ceremonie en deelt haar toverspreuk. Ik voel me vereerd. Dankzij Marjelle heb ik ineens een stukje Zuid-Afrika in mijn handen. Zuid-Afrika is een belangrijk element in mijn leven en Marjelle heeft een placemat met Zuid-Afrikaanse uitspraken omgetoverd tot een boekje waar de betekenis van ritueel, gewoonte, traditie en ceremonie worden geduid. Ook deelt ze haar eigen ervaringen met rituelen en realiseert dat iets simpels als een kaars branden iets magisch heeft en betekenis met een groots effect. Ze sluit af in het mooie Afrikaans met de woorden: “alles wat ons doen of sê, kom neer op keuses wat ons maak.” Lianne sluit de cirkel met haar brief waarin ze deelt dat het thema haar aan het denken heeft gezet welke tradities en rituelen in haar gezin van belang zijn. Heel bewust is ze gaan kijken wat er bij haar gezin past en ze kwam tot de conclusie dat ze graag de seizoenen wil vieren. De kortste en de langste dag van het jaar zijn vanaf nu twee nieuwe tradities die ze vol liefde viert met de mensen die belangrijk zijn voor haar. Als dank deelt ze met mij haar meditatie-ritueel met affirmatie kaartjes. Dat het mij mag geven wat het haar brengt.

Bekijk meer foto's uit Liekes brief

Brief maakster: Nienke Vletter
Brief thema: Something blue

Nienke: Regelmatig leg ik de lat (te) hoog als ik dingen wil maken, creëren en illustreren, Terwijl het eigenlijk zo simpel mag zijn: begin met waar je blij van wordt! En blij, dat word ik van mijn lievelingskleur blauw. “Want mijn blauw is niet zwaarmoedig, saai of donker, maar licht, diep en fris”, schreef ik aan mijn zusters. “En is dat niet wat creativiteit is? Nieuwe ideeën creëren met jouw kijk op de wereld? Wat is jouw something blue? Of kleur je liever buiten mij blauwe kader? En is jouw ‘blij’ misschien wel geel, roze of zwart/wit?”

Als inspiratie illustreerde ik een aantal van mijn favoriete blauwe momenten en maakte een kleurpalet met mijn lievelingskleuren blauw. En wow, blijkbaar ben ik niet de enige die van blauw houdt! Anne schreef een mooie brief, waar ik me helemaal in kon vinden. Dat er niks mis is met je comfort zone, maar dat het wel heel leuk is om “de randen op te zoeken en te kijken hoe massief, veerkrachtig, transparant en elastisch ze zijn”. Ze maakte daarbij een fijn blauw kader om successen mee in te lijsten. Marijke deelt ook mijn liefde voor blauw, met een kast vol met blauwe jurken! Zo leuk om een kijkje in haar collectie te krijgen door haar ‘Book of blue dresses’ in aquarel. Salome voegde met een klein mysterie haar kijk op ‘something blue’ aan het pakket toe :) Een vrouwengezicht in vijf diepblauwe tinten. Toos schreef niet alleen een prachtige brief (op vellum papier, wat is dat toch mooi!), maar ook een prachtig gedicht ‘Een stukje hemel’, waarbij ze een stukje hemel voor mij schilderde. Een gedroogde bloem van Ridderspoor Delphinium dwarrelde als laatste cadeautje uit de envelop. Ook voor Rosanne ''voelt blauwe als thuis.” Ze draait net als ik LP's van vroeger, en terwijl ik dit schrijf, klinkt haar tip ‘Blueberry Hill’ door mijn kamer. Ze deelt vijf mooie muzikale herinneringen en maakte bij elk nummer een heerlijk blauwe collage. Als laatste de blauwe bijdrage van Wendy vanuit haar atelier. Ze verwent mij met twee fantastische handgemaakte harmonica-boekjes. De ene vol blauwdrukken van bermbloemen, de andere met de mooiste foto’s. Ze krijgen allebei een plekje op de boekenplank in mijn studio. Dank lieve creatieve Zusters, ik wens jullie een prachtig nieuw kleurrijk jaar!

Bekijk meer foto's uit Nienkes brief

Brief maakster: Rosanne Hustincx
Brief thema: Dagdromen

Rosanne: Als klein meisje mocht ik nooit bij het raam zitten in de klas, want dan staarde ik de hele dag naar buiten. Tijdens corona is deze hobby tot een hoogtepunt gegroeid. Dagen droomde ik over vakanties naar droombestemmingen, warme dagen zodat je alleen maar zou willen zwemmen, de heerlijke gerechten die ik er zou eten, nieuwe outfits die ik zou dragen. Ik droomde over het dansen op festivals in een heerlijke jurk met een biertje. Het zien van bandjes in kleine zalen. Maar het meest verlangde ik naar het zien van vrienden, hen een knuffel kunnen geven en niet te hoeven video bellen. Mijn moeder kunnen meenemen naar mijn favoriete koffietentje, en daar te kunnen zitten en niet 1,5 meter afstand te hoeven houden. Ik vroeg me af wat mijn zusters bezig hield, verlangden zij net zo naar dingen die ze missen? Wat zouden zij willen doen wanneer dat allemaal weer een beetje kan? Ik kreeg een brief vol hoop terug, betere tijden zijn onderweg, waardeer ook wat er nu is. Iedereen zijn kijk was zo eerlijk en eigen.

Salome maakte een heel gevoelige en poëtische collage over beslissingen in de liefde, een verlangen, een wens, maar wat is het beste? Ergens tussen licht en donker, in de schemering komt het beslissende moment, schrijft ze. Haar werk voelt als een dagdroom, als stukjes gedachten. Marijke deelt mijn hobby, en ook zij mist haar dierbaren het meest, maar wanneer ze haar brief schrijft zijn haar dagdromen gelukkig al uitgekomen! Zo fijn! In haar vrolijke illustratie rijdt haar autootje voorbij de dingen die ze gelukkig al heeft mogen doen, dingen om fijn aan terug te denken. Anne schrijft hoe het nummer ‘Still life’ van The Horrors uit de afspeellijst die ik had gemaakt bij mijn brief precies haar gevoel weergeeft. Elke zin uit dat nummer is van toepassing op deze tijd, zegt ze. Ik had nog niet zo aandachtig geluisterd naar de tekst van dit nummer, de dromerige sfeer vond ik zo passen bij mijn gevoel en de brief! Maar het klopt helemaal. Anne maakte een prachtige tekening met een tekst uit het nummer, hier ben ik super blij mee! Nienke tekende snapshots van dingen die ze het meest mist. Bij elke tekening heeft ze een verhaaltje geschreven over waar ze het meest naar uitkijkt. Dansen op festivals, mensen knuffelen en geen mondkapjes meer! Het is inderdaad fijn om aan deze fijne dingen te denken en hoop te houden. Wendy bloeide juist op tijdens de lockdown, ze voelde zich vrij en had ineens een hoop tijd. Meer tijd voor haarzelf, langzamer aan doen en niet teveel hooi op je vork nemen zijn voornemens die ze beschrijft. Zo goed om tijd voor jezelf te nemen! Wendy heeft me laten inzien dat er ook echt voordelen met de lockdown meekomen. Het is zo belangrijk om goed naar jezelf te luisteren, deze tijd kunnen we daar goed voor gebruiken. Ze maakte een prachtig klein stolpje in een mini doosje met een klein mensje er in, heerlijk in je eigen bubbel. Toos schrijft over de mooie dingen die ze dit jaar toch heeft mogen meemaken, bloemen in de heide, de appel oogst, framboosjes, al het kleine dichtbij vinden. Ze stuurt me een tekening van de zon, voor in de dagen die donker voelen. Ook een boekje met klein geluk. Ik houd zo van kleine dingen vinden, deze brengen inderdaad wat licht in de zwaardere dagen. Een prachtige herinnering om de kleine dingen nog iets meer te waarderen. Dankjewel lieve zusters voor een brief vol hoop, het is prachtig geworden. Ik zal altijd wel blijven dromen over mooie dagen en herinneringen, maar ik zal ook zeker waarderen wat er nu is, wat ik nu allemaal heb en kan!

Bekijk meer foto's uit Rosanne's brief

Brief maakster: Salome Klashorst
Brief thema: Overdenken, overvoelen, overhechten.

Salome: Mijn thema is ontstaan uit een nachtdroom, denk ik, misschien niet eens, het is iets wat me eigenlijk altijd bezig houdt. Met enthousiasme ben ik er over gaan schrijven op een mistige ochtend bij kaarslicht. De tekeningen en papierkeuzes zijn ontstaan op gevoel, hoe meer ik mij begon te verdiepen in mijn eigen thema, hoe meer ideeën er volgden.

Het bericht dat mijn pakketje zou worden geleverd voelde als een opluchting. maar ook spanning, omdat ik geen idee had of het wel een toegankelijk thema was, achteraf. De resultaten zijn prachtig. En wat me opviel is dat alle brieven en kunstwerken mooi zijn gebleven ondanks de reis die ze hebben moeten afleggen door Nederland. De brief die ik als eerste zag was de A5 van zwart papier met een witte print. Daarnaast is de diversiteit in woorden en kunst heel mooi en in evenwicht. Ik heb gemerkt dat mijn brief heeft aangespoord tot nadenken en schrijven, dat was precies de bedoeling.

Het delen vind ik enerzijds persoonlijk, anderzijds is het interessant om te zien hoe de interpretatie is geweest per persoon. Er zijn gedichten geschreven en er is ruimte gecreëerd tot schrijven. Kwetsbare persoonlijke verhalen over relaties die overgaan, tijden van verdriet, pijn en helen. Negatieve emoties met positieve kijk op de toekomst, het leven. Licht en donker, persoonlijke groei van hoogtepunten waar je trots op mag zijn en zwaktes die je moet omarmen om van jezelf te kunnen houden.

De materialen die zijn gekozen zijn voornamelijk papier, touw, acryl, met de kleuren donkerblauw, zwart en gouden inkt.. deze keuzes hebben mij geraakt. Dat het met zorg en aandacht is gemaakt. Dat er moeite is gedaan om woorden uit te wisselen en na te denken over hersenspinsels die eigenlijk nooit met iemand anders worden gedeeld. zijn gedeeld. Ik realiseer me dat mijn briefthema niet het makkelijkst is geweest omdat het veel zelfreflectie vereist. Het feit dat ik heb mogen meekijken in het hoofd van iemand anders is heel kwetsbaar. daar wil ik ieder voor bedanken die een bijdrage heeft geleverd binnen deze cirkel.

Bekijk meer foto's uit Salome's brief

Brief maakster: Frauke van den Bogaard
Brief thema: Schoonheid

Frauke: Schoonheid is voor mij zoiets als anti oxidanten. Ik kan heus wel leven zonder ze. Ik kan heus blijven leven zonder bijvoorbeeld bosbessen, maar wat wordt het leven er rijker, fijner, leefbaarder van! Ik twijfelde lang want in eerste instantie klonk het zo cliché. Maar ik keek voorbij dat wat van schoonheid is gemaakt. Namelijk naar

Schoonheid, wars van idealen,
te gemaakte of verzonnen dingen
Schoonheid, los van wat je denkt dat mooi is
Schoonheid die niet gezocht maar gevonden wordt

En dat was wat ik kreeg. Een doos vol gevonden goeds.
Alles in wit-goud- en roze tinten (mijn lievelings) en bovenop een waaier van paradijselijke veren, gekleurde gedroogde aren en bloemen. Wat ik meteen prachtig vond was het boekje dat Lieke maakte. Ze had een, waarschijnlijk heel gewoon, grasachtig object goud geschilderd, waardoor de natuurlijke gelaagdheid ervan duidelijk zichtbaar werd. Dit! was wat ik bedoelde met schoonheid. Datgene wat, door jouw oog en of door een likje verf prachtig wordt. Wat ik verrassend vond, was dat Sabine een zelfde soort uitwerking had gekozen voor mijn brief, als ik voor Lianne’s brief, zonder dat we dat van elkaar wisten, want mijn brief kwam eerder bij haar aan dan Lianne’s brief. Zij reeg met gouddraad, ik werkte met gouden glitters, maar allebei accentueerden we de imperfectie van ons menselijk lichaam als iets om van te houden. Lianne schreef een verhaal a la Toon Tellegen. Het raakte me, omdat het ging over de schoonheid voorbij alle uiterlijke schijn.. de schoonheid van de liefde die je voor iets of iemand anders kunt voelen. Marjelle schreef over geuren. Alsof ze me al jaren kent! Hoe kon zij weten dat ik en geuren levensvrienden en levensvijanden zijn? De schoonheid van geuren… zo zou ik mijn geurfascinatie zelf nooit hebben genoemd, maar vanaf nu wel. Nicolien schrijft over de schoonheid van haar leven, als was het een script met bedrijven in jaren. De paradijselijke veren waren natuurlijk van Marieke, paradijsvogel van het hoogste lied. Zij schreef in haar - met kolibries (mijn lievelingsvogeltje!) omlijste - boekachtige brief over het werkwoord ‘paradijzen’. Ze schreef niet zomaar wat zinnetjes. Nee! Haar brief betreft een ware verhandeling die begint met het eten van de verboden vrucht tot zorg dragen voor de aarde anno 2021.

Na de brieven van mijn zusters, heb ik schoonheid nog hoger in mijn vaandel. Ik strijdster, der schoonheid, beloof de natuurlijke pracht der aarde te beschermen. Ik ben erg dankbaar voor de weelde die mijn zusters me dit jaar hebben toebedeeld. Dank jullie wel, schrijvende schoonheden!

Bekijk meer foto's uit Fraukes brief

Brief maakster: Sabine
Brief thema: Wendingen

Sabine: Op welke kruispunten heb jij gestaan in je Ieven en welke keuzes heb je gemaakt? Ik was freelance communicatieadviseur en sta nu sinds vier maanden voor de klas als docent Nederlands. Een enorme carrièreswitsch. Het is niet altijd makkelijk, maar het geeft me zoveel meer voldoening. AI klinkt er soms een klein stemmetje: what if... Welke keuzes hebben mijn cirkelzusters gemaakt in hun Ieven? Welke invloed hebben die keuzes gehad op het pad dat ze liepen? De brieven die ik terugkreeg lieten vooral kracht zien en hoop. Tot bloei komen, je vleugels uitslaan, lef tonen, en daarbij dicht bij jezelf blijven.

Toen Lianne mijn brief kreeg, voelde ze een enorme weerstand tegen dit thema. Ik schrok toen ik haar woorden las, maar zag toen hoe het thema haar uitdaagde om te onderzoeken wat er speelde. Ze durfde zichzelf te bekennen dat ze toe was aan een wending in haar Ieven en voegde meteen de daad bij het woord. Wat een kracht. Ook Lieke schreef over de nieuwe weg die ze net was ingeslagen. Haar brief zat verstopt in een klein rood boekje van Tolstoi. ‘Wat voorbij is, komt niet meer terug, nooit meer.’ Het deed haar pijn, ze wist niet wat er nu ging komen, maar ze wist wel dat dit pad nu het beste was. Marieke had een prachtige kleurrijke brief vol bijzondere orchideeën. Ik kon hun zoete geuren bijna ruiken en genoot van de kleurenpracht die van haar bladzijden afspatte. Ik leerde dat de schepping het eerst vrijwel zonder bloemen moest doen maar dat door bijzondere wending in de evolutie nu 90% van alle planten bloemendragend is. Haar grootste en meest recente wending is de geboorte van haar zoon. Pure, alles vervullende liefde voor je kind, het is o, zo herkenbaar. Fraukes prachtige kleine boekje doet me beseffen dat ik mijn vleugels mag uitslaan, dat ik mag gaan vliegen. Haar verhaal inspireert me om een hoge vlucht te nemen en zacht te landen. Marjelle heeft allerlei mooie troostende spreuken verzameld. ‘Afscheid nemen van het oude maakt ruimte voor een nieuw Ieven, vrij en onbegrensd.’ Door Nicolines brief tenslotte, realiseer ik me dat een nieuw pad niet alleen invloed heeft op je eigen Ieven maar ook op dat van anderen. En dat die ander daar ook best moeite mee kan hebben. Ik denk aan mijn man en kinderen die zich zonder morren voegen naar mijn nieuwe Ieven en ben hen dankbaar voor alle steun die ze me geven.

We staan allemaal wel eens op een kruispunt, twijfelend welke weg te nemen. Wat achter ons ligt is niet langer passend, wat voor ons ligt nog onbekend. We zetten een stap, en nog een, en nog een. En slaan zo een nieuwe weg in. Een onbekende weg. De enige weg, de onze...

Bekijk meer foto's uit Sabine's brief

Brief maakster: Nicoline Slingelandt
Brief thema: Welke reis zul je nooit vergeten en wat nam je mee?

Bij het openen van de grote bruine envelop komen de exotische reizen me al tegemoet. Ik herken de geur van India, hoewel ik er zelf nooit geweest ben. Sabine en Lianne nemen me er mee naartoe en ik krijg een prachtig inkijkje in het bijzondere leven, de drukte en de stilte van dit uitgestrekte land.

Ik maak een kopje chai thee, door Lianne toegevoegd aan de brief, en ga er eens goed voor zitten. De wierook hoeft niet eens te branden om me in de juiste sfeer te brengen. Frauke voegt een stukje palo santo bij, zal ik daarmee eerst eens wapperen om puur te kunnen starten? Lianne geeft verslag in woord en mooi kleurrijk beeld van een reis naar India die er onder andere voor zorgde dat ze besloot nooit meer grijs te zijn. Ook Sabine laat in haar uitvoerig versierde bijdrage zien dat reizen in India een transformatie teweeg kan brengen. Ze vertelt dat ‘shanti, shanti’ (rustig aan) een les was die ze nog steeds probeert toe te passen.

Lieke laat met een illustratie die je tegemoet schittert zien hoe haar innerlijke wereld eruitziet. In een tijd waarin fysiek reizen lastig is en een toekomst waar dat misschien steeds minder wenselijk is, is de reis naar binnen een belangrijk alternatief. Ook Frauke maakte een reis naar binnen, maar dan in het mooie Peru. Openhartig beschrijft ze hoe ze het avontuur omarmde en uiteindelijk volledig opging in wat ze tegenkwam op haar pad.

Marjelle laat in haar brief zien hoe je kunt groeien van reizen. Ze reisde als jonge moeder naar Mongolië en dat was natuurlijk bijzonder leerzaam. En niet alleen dat, haar verslag en boeddhistische vlaggetjes laten zien dat het zien, horen, voelen en ruiken van nieuwe oorden voorgoed verankerd raken als herinneringen in je systeem. Dat gevoel blijft me ook bij na het zien en lezen van Marieke’s bijdrage. Niet alleen wil ik nu zelf naar Servië om al die snoepige gebouwen met hun kleurrijke mozaïek te zien, ik voel ook hoe deze indrukken verweven zijn in haar belevingswereld. Het jonge verliefde stel uit haar herinneringen blijft de liefde, fantasie en dromen van het inmiddels getrouwde stel te voeden. Hoe mooi is dat?

Bekijk meer foto's uit Nicoline's brief

Brief maakster: Hellen te Walvaart
Brief thema: Hoe zou jij jouw Molinillo versieren, of …
wat wil jij schuimig kloppen, of … ontwerp je eigen Alebrije.

Een van mijn reizen door Mexico bracht mij in Campeche. Hier zag ik eindelijk hoe de Mexicanen schuimende chocolademelk maken. Chocolade wordt gemaakt van de zaden van de kleurrijke Cacaovrucht. Volgens Azteekse legendes zouden de cacaozaden uit het Paradijs afkomstig zijn. Deze boom heeft de officiële wetenschappelijke naam “Theobroma cacao”, dat niets minder betekent dan: Cacao, voedsel der goden. De uit Cacao bereide drank noemden de Azteken “chocolatl” (“choco”(=schuim) en “atl”(=water). Zij waren ervan overtuigd, dat deze drank wijsheid, kennis, kracht en vruchtbaarheid gaf. Om chocolademelk schuimend te kunnen serveren gebruiken de Mexicanen een houten klopper (Molinillo) waaraan meerdere losse houten ringen om de steel zitten. Door de molinillo - met hoge snelheid - tussen je handen heen en weer te rollen, ontstaat er schuimende chocolademelk.

In Oaxaco (spreek uit Wahakka) een prachtige stad met heel veel kunst, zag ik in een galerie op de patio een boom met daaraan ... MOLINILLO’S in alle kleuren van de regenboog! Echt, Muy Fantastico. We kochten er een hele hoop, bedoeld als relatiegeschenk. Maar eenmaal thuis kon ik er geen afstand van doen. We hebben de muur azuurblauw geschilderd en alle kloppers opgehangen. Het zijn echte eyecatchers in huis; met mooie herinneringen.

Het zal je niet verbazen dat ik een explosie van kleur heb mogen ontvangen. Ik las terug dat de thema’s een hoop vrolijkheid hebben gebracht. Marlinde ging voor het fabeldier. Ze schreef: “Mijn krachtdier is het laatste jaar een bruine beer geweest. Haar innerlijke wijsheid en kracht inspireren mij.” Ze maakte er ook een stel zwerfsteentjes bij. Om toekomstige archeologen in verwarring te brengen ;-) Magda maakte fantastische vouwsels, wat kan zij fijn, klein en uiterst precies werken. Wat ik met Mexico heb heeft Magda met Japan. Haar Japanse fabeldier is een Fenix, de Hoo. De Hoo staat symbool voor vuur, de zon, vertrouwen en genade. Op het deksel van het doosje staat een mooi gedicht, daarin een origami ster in die je kan blijven draaien, waardoor je steeds een andere vorm te zien krijgt … Magisch!

En dan de grote verrassing … Abby, zij blijkt een Mexicaanse te zijn! Zij begreep mijn fascinatie voor de gebruiken, kleuren en geuren van Mexico helemaal. Ze stuurde pittige snoepjes mee! Heel bijzonder. En een lijstje met een prachtig miniatuur bloemetje van klei. Hierin kon ik allerlei fabeldieren leggen met het stapeltje onderdelen wat ze meestuurde. Wat een fiësta! Saskia stuurde prachtige Molinillos met kwastjes. MOOI !!! Er zit een geel met zwart patroontje op de donkere klopper wat precies hetzelfde is als een kunstboek wat ik ooit kocht met het verhaal over Bolom chon in San Christobal de las Casas. Manon sloot af met een kleur explosie en een werklust van heb ik me jou daar. Haar fabeldier is de Golondrina, Spaans voor zwaluw. Niet zomaar een fabeldier maar een diertje wat haar bij Zusterhood heeft gebracht. Deze staat symbool voor vrijheid, verbondenheid, bescherming, hoop, geluk, vertrouwen en liefde. BAM! Haar wens is om de wereld wakken te schudden!

Ik ben er even helemaal stil van … al dat moois … dat heb ik niet verdient. Want zelf heb ik er dit jaar een potje van gemaakt. Door een nieuwe studie en werk heb ik weinig kunnen maken voor mijn zusters. Maar … met wat vertraging ga ik alsnog postpakjes sturen dit jaar. Lieve zusters, een hele dikke dankjewel voor jullie Colores Magico! Un abrazo Hellen x

Bekijk meer foto's Hellen's uit brief

Brief maakster: Marjelle
Brief thema: Nachttrein naar Lissabon

Omdat ik voorzag dat we vanwege de Corona-maatregelen niet tot minder zouden reizen dit jaar, leek het me een goed plan om de Zusters uit te nodigen voor een reis. De titel is afkomstig van een boek, van de schrijver van Pascal Mercier, van de uitgeverij De Wereldbibliotheek. Ik lees eigenlijk alles uit, maar bij dit boek lukte het me niet, maar de kaft en de titel spraken wel tot mijn verbeelding.

Daar gaan we dan… in onze dromen met de nachttrein naar Portugal! Deze reis gaat over eenvoudige genoegens: elkaar ontmoeten, boeken, reizen, dagdromen, port drinken… De reis eindigt inderdaad in Lissabon, met Lieke als afwezige zuster maar zij stuurt haar bagage in die Lianne, Marieke en ik echter op de trans Mongolië expres zetten. We ontsnappen allemaal aan ons dagelijks leven, de zware rollen van moeder, werknemer, echtgenote. Door voor de reis te kiezen, kiezen we stuk voor stuk voor onszelf. Want het was om diverse redenen een zwaar jaar. Eenmaal in Lissabon aangekomen, trekken we vrolijke rokken aan en zwieren we over straat achter Frauke aan die ons het aller-allerleukste cafeetje zal laten zien, met lekker eten, drinken en boeken uiteraard! Sabine legt onze belevenissen vast zodat we straks bij thuiskomst vol ongeloof kunnen teruglezen, tussen de spuugdoekjes, nakijkwerk en Teamvergaderingen in, dat we het echt gezellig hadden samen. Deze reis was een moment van kennismaking, ontspanning, inspiratie, frustratie. Ik zie ons allen zitten en kijken naar de zonsondergang, met de slippers in de hand waarbij ik het label “Sorry” draag zodat Lieke een beetje bij ons is.

Till we meet again. Gracias Irmãs! Marjelle