2024 - Zusterhood

Doorstuur Brieven 2024

Brief Maker: Heleen Janssens
Brief thema: Rot & Mould

Heleen: Begin dit jaar schreef ik mijn zusters over de wereld waarin ik ben opgegroeid. Die van nieuwbouwwijken vol perfect gepolijste voortuinen en vlekkeloze, strakke designkeukens, daar waar veel mensen aan een nieuw leven vol verwachtingen en idealen beginnen, daar waar je aan de buitenkant niet ziet wat er van binnen allemaal schimmelt en rot.

Ik vertelde ze dat ik er een onoverkomelijke afkeer van alles wat gladjes, perfect, smooth en efficiënt wil lijken aan heb overgehouden. Kortom: aan alles wat niet een beetje schimmelen kan. Want juist schimmels zetten ook een heleboel transformerende, metamorfoserende processen in gang. Ze zorgen voor de nodige verandering.

Aan het eind van mijn brief vroeg ik mijn zusters om te onderzoeken waar het bij hen schimmelt, en wat ze daarbij voelen. Ik voegde een lijstje met vijf vragen toe: Aan welk ‘perfecte plaatje’ heb je (onbewust) het gevoel dat je moet voldoen? Waar in je leven ben je vaak bezig met het wegpoetsen van (spreekwoordelijke) schimmelvlekken? Kun je tegen een beetje schimmel en rot, of moet alles altijd perfect zijn? Welke ideeën of opvattingen heb je laten rotten, gisten en composteren, en wat is daaruit voortgekomen? Heb je wel eens een (innerlijke of uiterlijke) transformatie ondergaan en zo ja, hoe was dat?

Van Diane kreeg ik een rol lieflijk bloemetjesbehang vol schimmelige gedichtjes. Ze vertelde me hoe moeilijk ze het vond om los te komen van het idee dat ze vooral iets heel erg moois moest maken. Bowie schreef over het hoekje in haar hart waar het vol zat met schimmel en maakte een smoelenboek, waarin ik door al mijn maskers heen kon bladeren, om vervolgens uit te komen bij precies die versie van mezelf die rot en gist. Steffie stuurde me een verhaal over het ontbindingsproces van een gezin in precies zo’n perfect gepolijst nieuwbouwhuis als waarin ik ben opgegroeid. Van Irene kreeg ik een fotoboek vol aquarelillustraties, met de titel “Rot with It”. Daarbij schreef ze dat er middenin het rottingsproces vaak voelt alsof er niets verandert, en dat ze af en toe een beetje gaat hardlopen om in verbetering te blijven geloven. Lisette maakte een kleine leporello en vertelde over haar onderzoeksproces, over hoe mooi schimmels eigenlijk zijn en over hoe ze haar angst desondanks als een schimmel ziet, die ze het liefst verstopt in een donker hoekje. Martine schrijft over het fermentatieproces waarvan ze niet weet wat er in de plaats komt. Ze houdt zich voor dat het beter wordt, net als bij schimmelkazen, en voegde ook een mooi gedicht toe.

* Naar een uitspraak van mycoloog Giuliana Furci: “Rot ’n Mold is the new Rock ’n Roll” in het boek Let’s Become Fungal! van Yasmine Ostendorf-Rodriquez

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Marie Louise Wasiela
Brief thema: Metamorphosis

Marie Louise: 'Theriantrope' is de verzamelnaam voor alle mythische wezens die half mens, half iets anders zijn.
Ik startte mijn briefjaar met een popup boek waarin je een weerwolf, sfinx, kitsune, harpij, mandragora, zeemeermin en selkie uit het boekje zag komen. Mijn thema werd metamorfose/transformatie/theriantrope/gedaanteverwisselaar.

Isamo maakte een brief die het mysterieuze transformatieverhaal van de paling verteld. Ze schrijft ' Er zijn veel theorieën over waar de paling vandaan komt. De oude Egyptenaren geloven dat wanneer de zon de Nijl verwarmt, palingen vanuit het niks uit water ontstaan. Met behulp van de teksten uit ' diepdiepblauw ' van Nikki Dekker verteld ze de mythe van de paling, en ook al komt er een clou; de paling heeft namelijk vier verschijningsvormen, het geheel voelt als een sprookje dat je je laat verwonderen over heel gewone dingen. Isamo verteld me ook over haar eigen transformaties. Dat zijn net als de paling zich op zijn eigen tempo en onder eigen voorwaarden ontwikkeld. Dat laatste raakt me. Ik worstel daar zelf ook wel eens mee als kunstenaar. Hoewel je zou zeggen dat je als kunstenaar toch alles op eigen voorwaarden doet.

Nog verder bladerend vind ik een zwart doosje met ' Half Mens, half vaatdoekje' erop. Marieke vertelt over haar transformatie door insomnia. ' Ik sleep mij voort/leg mij in hoeken of gevouwen over een tafel/ een stoeprand/ een lekke fietsband'. In het doosje vind ik een keramisch wit paardje zonder hoofdje en met alle pootjes afgebroken; kijk, daar ligt er een. Naast witte half transparante brokjes die kandij blijken te zijn ( jazeker, ik likte eraan:) een medaillon. Er hoort nog een tweede doos, een ware schatkist bij, met theebloemen, thee met eetbaar sterrenstof en een theezeef-lepel. Het boek ' Nacht in den middag' blijkt, als ik het opensla, in het midden geen boek maar een miniatuurwereld te bevatten. Met kleine steen-planeetjes en een dametje in vaatdoek geel die haar hoed vasthoud. Een prachtig kunstwerkje met een gelaagdheid, ik blijf maar dingen ontdekken!

Verder gravend tussen de brieven ontdek ik een klein grijs handgebonden boekje met een kleine steen erop geschilderd. Van Beatrijs. Ze schrijft ' ik wil niet langer van steen zijn\liever het mos wat op de steen leeft/iets wat leeft /ik wil iets zijn wat leeft/en voelen hoe die steen de warmte vangt.' Een boekje waarin ze verteld hoe ze ' even steen is' en hoe ze ze graag wat lichter wil zijn. Ook moet je ' geen slapende stenen wakker maken'. Het doet mij denken aan de legendes over trollen, die bij zonlicht in steen veranderen of juist voor stenen aangezien worden.

Dan kom ik de brief van Nicole tegen. Erbij zitten twee kleine doosjes, uit de een komt een slinger vol pasfoto's van een Nicole in alle fases en in de andere zit een USB-stick ( die bij mij weigert te openen, zucht, computers). Ze verteld over haar metamorfoses die uit momenten en herinneringen bestaan, van een reis naar Amerika als au pair tot de therapie na een burn out. De foto's laten de weg zien vanuit klein kind op de de weg naar volwassenheid. Ik vind het mooi dat ze schrijft dat ze milder is geworden naar zichzelf, hoe mooi is het om voor jezelf ook zacht te zijn.

Onder haar brief vind ik de gele uitvouwbare collage van Nieke. Ze schrijft over de transformatie van rups tot vlinder, hoe ooit eens de pop werd opengesneden en er noch rups, noch vlinder in blijkt te zitten, alleen maar snot. Het is mooi om te lezen , dat tussen oud en nieuw altijd een fase zit waarbij we het nog niet helemaal weten ; de snotfase, het ongedefinieerde. Ik denk dat we dat wel eens vergeten, in een wereld waarin dingen af en glimmend zijn en waarin weinig tijd lijkt te zijn voor het proces, of de ontwikkeling. Als maker ben ik er veel mee bezig, heel veel dingen zijn een proces en dat is onderdeel van het leven. Het is fijn om daaraan herinnerd te worden.

Tenslotte stuit ik op een papieren rol met een rood lint eromheen, de brief van Berendine, Ze noemt hem ' Wervelwind' . Ik kan hem eigenlijk moeilijk beschrijven omdat het iets is wat je moet lezen, het zou zoiets zijn als een gedicht in receptvorm duwen. Toch zal ik een flard eruit lichten om mee af te sluiten: ' ik hing mijn armen langs mijn zij\ en ik nam de diepste ademteug /die ik ooit genomen had'.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Maartje van der Kruijs
Brief thema: Blik op een microcosmos

Maartje: Het kleine heeft mijn aandacht. Ik kijk graag naar de kleine dieren om ons heen. Kevers, mieren, pissebedden, mossen en al het andere kleine leven op de vierkante centimeter. Het is een wereld op zich. Een microwereld binnen de wereld die ik gewoonlijk als mens zie. Door in te zoemen kun je een kijkje in een andere wereld nemen, die van de insecten, of nog verder ingezoemd, de wereld van eencelligen. Zoem je heel ver uit dan is de aarde waarop we leven weer een miniwereldje in een zonnestelsel. Het fascineert me, al deze verschillende manieren van kijken naar de wereld om ons heen. En ik denk dat iedereen ook een andere kijk heeft op de wereld, een ander focuspunt. Ik vroeg mijn zusters dit jaar: Op welke cosmos richt jij je blik?

En in december was daar het pakket weer terug, met allemaal mooie inkijkjes in verschillende werelden. Rosanne deelt mijn interesse voor het kleine, wat leuk! Ik herken precies wat zij schrijft. Bij haar brief heeft ze een heel klein zelf gemaakt slakje toegevoegd; zijn naam is Mo.

Ieke maakte een prachtig boekje, op de voorzijde een keverachtig diertje. Als ik er in blader lijkt het alsof ik er steeds dieper op inzoom, steeds dieper steeds meer patronen, het lijken netwerkjes en cellen. Ieke schrijft dat ze een foto op internet vond van een trouwjurk gemaakt van mesh, een soort tuleachtige stof met een werkje van kevers erin. De foto kon ze later niet meer terug vinden, en ze zocht een hele tijd met allerlei verschillende zoektermen. En toen vond ze ineens iets anders, wat misschien nog wel mooier was dan de foto van de jurk. Het was een netwants, zo bijzonder dat ze er bijna van moest huilen. Een klein diertje waarvan de vleugeltjes op delicate kant lijken, gewoon een insect, maar zo ontzettend mooi. Ik was onder de indruk van haar boekje, en ook van de netwants die ik meteen opzocht.

Eva richt haar blik op de wereld van schimmels, paddenstoelen en zwammen, haar brief zit verstopt in een zorgvuldig gevouwen paddenstoel. Ze heeft een stukje uit haar Cosmos Fungorum naar mij gestuurd. Een glazen weckpot met drie paddenstoelen die daar voor altijd te bewonderen zijn.

Salome maakte een klein schilderij, met parelmoerachtig groen, blauw goud. Wat het precies is kan ik niet zien, het kan een weide in ochtendnevel zijn, maar misschien ook de binnenkant van een cel, of een sterrennevel in het heelal. Als ik het draai en het licht valt er anders op zie ik steeds weer iets nieuws. Het schilderijtje is een eigen cosmos.

Van Marieke krijg ik een mooie brief: In goed gekozen woorden beschrijft ze hoe ze graag niet meer alleen maar mensgerelateerd wil denken, maar open staan voor alles om ons heen. Het leven ten volle wil ervaren. Want we zijn zelf een onderdeel van deze hele wereld waarin alles met elkaar in verbinding staat, van de kleinste alg tot de grootste sterren. Prachtig.

Ten slotte de brief van Astrid, ook zij denkt na over alles wat groot en klein tegelijk is. Ze zoemt helemaal uit, ontzettend ver, naar het onbevattelijke oneindige. En dan vat ze alles samen in een klein origami werkje. Het is van eenvoudig wit papier en betekend met zwarte inkt. Maar het is oneindig vervormbaar, net als het heelal.

Dank zusters voor al dit moois!

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Bieke Thys
Brief thema: Heim

Bieke: 9 Maanden nadat hij vertrok, overhandigt de postbode hem weer. Mijn themabrief. Dikker, zwaarder en groter dan hij vertrok. 9 maanden van groei. Fysiek als brief en in mijn hoofd. Ik lees mijn woorden en voel hoe ze na al die maanden nog zo herkenbaar zijn en hoe alles tegelijkertijd ook veranderde. Ik vroeg mijn zusters naar hun thuis. Hun heim. Hoe dat voor hen voelt. Wat dat is: thuis zijn. Ik vroeg het aan hen omdat ik het zelf niet goed meer wist toen ik als enige overbleef uit een gezin van 5. Toen samen met het overlijden van mijn mama ook het laatste stukje thuis verdween. En hoe ontheemd dat dat bleef voelen. Blijft voelen.

De themabrieven van mijn medezusters lieten me voelen dat ik als snipper steeds een deel blijf van een groter geheel. Dat ik de wereld in me draag. Ze gaven me herkenning en lieten me voelen dat de gaten en de mist in mijn hoofd, me dingen laten vergeten maar me steeds dichter brengen bij mijn kern. Alsof ik samen met mijn oma en mijn mama gedronken had uit de rivier die alles deed vergeten. Die deed vervagen en zo steeds meer bloot legt wat werkelijk telt. Ze lieten me stilstaan en vertragen. Ze lieten me authentiek dromen en mijn hoofd vullen met liefde, creativiteit, rust en passie. Ze lieten mijn hart weer dromen.

Ze lieten me zwemmen, de leegte in. De afgrond in duiken. In vrije val. Want enkel zo valt er te dromen. Valt te vertrouwen. Dat er steeds handen zijn die vangen. Ze lieten me mijn kracht vinden te vinden, mijn blauwdruk. Ze lieten me meebuigen met de wind. Ze lieten me reizen naar vroeger, naar de toekomst. Naar mezelf. En misschien begint het daar wel. Bij het thuiskomen bij mezelf. In mezelf. Naast die 6 wekelijkse cadeaus aan werken aan de aanvullingen op de themabrief van de ander (en meer nog aan mezelf), zat het pakje dat de postbode me overhandigde ook vol met prachtige geschenken. Aanvullingen die omarmen. Letterlijk als 2 armen. Als een plek waar je thuis mag zijn. Hoe lang die Immo-zoektocht ook duurt. En het omarmen van het idee dat de tocht de bestemming is. Als lippenstift en vertrouwen. Als een roos, een bloedrood, warm nest die ontstaat, een groene cocon. Als herkenning. Aan koffers vol verdriet die meeverhuizen. Aan nog meer koffers vol herinneringen. Als ganzen die elk jaar hun weg zoeken. Naar huis. Die plek die liefde voelt. Die liefde is.

Lieve zusters, vedettes van de briefkunst. Dank jullie wel voor alle schoonheid, zachtheid en kleur. Voor alle inzichten en processen. Voor jullie tijd en ruimte. Voor de verbinding. Van schrijftafel tot schrijftafel. Van inkt tot naald en draad. Van ginder naar thuis. Alle, alle liefs, Bieke

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Els de Niet
Thema: Verlangen

Els: Verlangen. Een wijds begrip want je kunt verlangen naar van alles, maar als je het eenmaal hebt, komt er waarschijnlijk een volgend verlangen. Er komt van alles voort uit verlangen, goede en slechte dingen. Maar ik denk dat het ultieme verlangen diep in ons te maken heeft met de behoefte aan harmonie, terwijl de wereld op dit moment totaal niet harmonieus is. We leven dus in een voortdurende paradox. Die voortdurende paradoxen vind ik een van de interessantste en onbegrijpelijkste aspecten van het leven en ik was dan ook erg benieuwd hoe mijn medezusters daarop zouden reageren.

En net als vorige jaar waren dat verrassende geschriften en originele illustraties. Brecht maakte een mooi boekje en kaarten met troostende zinnen vanuit een spiritueel perspectief: dat alles verbonden is met elkaar en je in die zin nooit alleen bent. Letterlijk een hart onder de riem tekst en mooi verwoord.

Maxime herkende mijn gedachten over verlangen en kwam daarbij uit op het woord: Balans en dat is weer een antwoord op het begrip Paradox, om als het ware tussen de paradoxen te gaan staan.

Ieteke herkende ook het verlangen naar verbinding en autonomie en maakte boekjes over eilanden: wij zijn als eilanden die toch met alles verbonden zijn. Een met tekst en een met kleine krijttekeningen van eilanden.

Ingrid was geraakt door wat ik schreef over de akelige tijd waarin we leven en hoe je daar als individu in wilt staan: je ogen open houden en je uitspreken en niet bang zijn. Zij tekende haar eigen oog en een ingenieus vouwboekje met prachtige symbolen.

Marita stuurde een tere enveloppe met een kort gedicht over woorden als troost. Nicoline beschreef haar eigen behoeften en verlangens en het verschil daartussen en maakte een kloppend hart.

Leuk om te zien en lezen hoe elke vrouw andere elementen uit mijn thema heeft gehaald. Dat is zo wie zo de kracht van dit concept vind ik, dat ik gedwongen wordt om me in verschillende thema’s te verdiepen. Dat verrijkt!

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Josanne van Bekkum
Brief thema: In strijd met orde

Josanne: De mogelijkheden binnen de kaders zijn even onbeperkt als daarbuiten. Dat stond op een kaart, die ik kreeg van een oud collega, in een periode dat mijn gedachten maar in rondjes bleven draaien. Overal zijn cirkels, ik zie ze steeds. Toen ik een kring op het tafelkleed zag tijdens de kerstviering met familie vorig jaar, besloot ik dat het over mijn cirkels moest gaan.

Ook mijn creativiteit loop ik altijd een rondje, lijkt wel. Door mee te doen met deze postcirkel hoopte ik nieuwe inspiratie op te doen en buiten mijn grenzen te komen. Het meest opvallende en waardevolle wat ik uit deze cirkel gehaald heb, is het gebruik van het woord. Daar maak ik zelf amper gebruik van en heeft me geïnspireerd dit vaker te gaan doen. Ook al geprobeerd her en der toe te passen.

Mooi om te zien dat ieder zijn eigen gedachten en gewoontes heeft en dat het lastig is tegen je natuur in te gaan. Toch heeft iedereen geprobeerd te ‘krabben’ aan zijn eigen gewoontes en dat ontroert me.

Dat mijn medezusters dat met me hebben willen delen en me met hun brieven uit mijn cirkel hebben gelokt.

Bedankt voor een mooi postjaar en dat we maar mogen omarmen wie we zijn en nieuwsgierig mogen blijven naar andermans cirkels

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Nicoline van de Slingelandt
Brief thema: Hoop & Avontuur

Nicoline: Mijn thema voor 2024 was hoop… en avontuur. Ik kon niet zo goed kiezen en besloot dus de keuze aan mijn zusters te laten. Maar de keuze voor de ene thema-envelop betekende dat je de andere envelop dicht moest laten. Als een extra spelelement.

Ik was alweer een beetje vergeten hoe mijn eigen brief eruitzag en genoot dubbel van de verrassing van alle aanvullingen. De meeste zusters kozen voor het thema avontuur, wat mij gek genoeg hoopvol stemde. Ondanks dat de wereld er niet best voor staat, toch kiezen voor verbeelding, mysterie en speelsheid, dat doet me goed. En misschien is het ook niet ‘ondanks’, maar juist ‘omdat’.

Brecht betoverde me met een prachtige en ook grappige brief over stoppen met alcohol en dat avonturen dicht bij huis liggen, als je je voorneemt ze te vinden. En over het schrijven van een boek als avontuur, dat klinkt heel herkenbaar. Naast deze brief voegde ze ook een prachtig verwonderdoosje toe, met bijzondere voorwerpen en opdrachten die je op avontuur laten gaan.

De post van Ingrid herkende ik meteen aan haar prachtige handschrift. Zij koos voor hoop en liet in een leporelloboekje met een vuurtoren als baken van licht haar denkproces zien. Van hoop naar geloof, hoop en liefde, om uiteindelijk uit te komen bij de oude Soefi-meditatie Latifa, die ze uitwerkte in een ander, prachtig geïllustreerd boekje. Ieteke neemt me met haar bijdrage mee naar een avontuur in een andere wereld. Ze beschrijft het Burkina Faso van haar kinderjaren met zoveel beeldende details, dat ik kan zien en ruiken wat er in haar boekje staat.

De opdrachten van Brecht brachten Maxime op haar eigen avontuurlijke pad, gevuld met indrukken uit de natuur. Haar brief was als een verslag van een ontdekkingsreiziger, met blaadjes en bloemetjes en de nodige vragen die die opriepen. Mooi ook om te zien hoe de natuurschatten Maxime weer terugbrachten bij een eerder avontuur in Servië. En ze voegt ook nog een plattegrond toe om bij weg te dromen. Ik weet meteen waar ik mezelf zou plaatsen op de kaart: in de bergen. Zo groot en gevaarlijk dat je je meteen nietig voelt als mens.

Daarna opende ik de intrigerende post van Els. Er sprak een soort woestheid en tederheid tegelijk uit, met mooie abstracte foto’s. Ik hou van beelden van textuur en Els duidelijk ook. Hoop en avontuur spelen een belangrijke rol in haar leven en met poëtische teksten liet ze zien dat het een niet kan bestaan zonder het ander. Met de mooie gehaakte bloem van Marita was de cirkel rond, want de tekst daarbij luidde: ‘tijdsdocument in het beoefenen van aanvaarding, zodat hoop geen wanhoop wordt.’ Ik besefte dat hoop en avontuur bij elkaar horen en dat ze juist ons leven als empathische mens wat mooier maakten. En dat dat nodig was.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Martine Schlingmann
Brief thema: Bromvlieg

Martine: Een aantal jaar geleden verhuisde ik van de hoofdstad naar de rand van de Veluwe. Wat me opvalt aan wonen op het platteland is dat de natuur dichtbij is. Dat klinkt heel mooi, maar het is niet altijd een onverdeeld genoegen. In de zomer zijn er allemaal beestjes. Vooral de bromvliegen vind ik moeilijk te verdragen. Omdat ik last heb van mijn eigen onverdraagzaamheid, dacht ik: laat ik mensen met een open blik eens vragen om met me mee te zoeken naar een nieuw perspectief op de bromvlieg.

Mijn zusters hebben me niet teleurgesteld. Al tijdens het uitpakken van het pakket werd ik vrolijk. Ik ben geraakt door de zorg waarmee iedereen te werk is gegaan. Het zal niet voor iedereen een voor de hand liggend, of makkelijk thema zijn geweest, maar iedereen heeft een toffe bijdrage geleverd. De mooie verhalen van Heleen en Bowie, de prachtige schilderingen van Irene, het hilarische mens-erger-je-niet-memorie van Diane en de tekening van Steffie, die werd gemaakt in mijn oude huis. De mini-doodskist van Lisette voor gevallen bromvliegen. Dit zijn de dingen waar ik de volgende keer aan denk, als ik een bromvlieg boven mijn avondmaaltijd zie cirkelen.

Het maken van een bijdrage was niet altijd makkelijk, omdat sommige thema’s ver van mijn belevingswereld vallen. Maar het was iedere keer weer een moment om even stil te staan. Bij mezelf en hoe ik de wereld zie. Een moment om iets te maken. En het uitpakken van het pakket was iedere keer een feest. Wat heerlijk om zo vaak creatieve post te krijgen.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Isamo Thissen
Brief thema: Meesterwerken van Moeder Aarde

Isamo: Soms zou ik willen dat alles zo vanzelfsprekend was als de scheppende kracht van de natuur. De manier waarop zij composities maakt met kleur en vorm is in mijn ogen onovertroffen.

Nienke vatte mijn thema treffend samen in haar beeldende brief: Ik probeer de natuur niet te kopiëren, want dan zou ik het sowieso verliezen. In mijn kunstenaarschap worstel ik vaak met mijn inspiratie. Want hoe druk je in beeld uit wat eigenlijk al optimaal is vormgegeven? Dus vroeg ik het aan mijn zusters.

Het is heel bijzonder om na een jaar je pakket dan eindelijk weer bij je terug zien te keren. Je hebt je een jaar lang bedolven in de thema’s en werelden van anderen, het zaadje dat zij hebben geplant gevoed en verzorgd, en daarna de zorg toevertrouwd aan de handen van de volgende zuster. Het thema groeit in de breedte, woekert en er ontstaan vruchten en kruisbestuivingen waar je je niet eens een voorstelling van had kunnen maken.

Het thema is op vele manieren aangeraakt, maar telkens vanuit een hele andere benadering. Dat vond ik erg mooi om te zien. Beredine heeft een activistische maar ook erg poëtische oproep geschreven aan de zichzelf verradende mens, die met een onstilbare honger zich het leven toe-eigent. Een mening die ik op sommige momenten, stiekem wel deel.

Nienke lijkt haar inspiratie te hebben ontleend aan de tekst die ik geschreven heb in mijn brief. Ze heeft vier open te klappen vensters gemaakt waar varens zich een weg door naar buiten druwen. In mijn brief schrijf ik namelijk over het wonen naast een bouwput, en dat ik vanuit het raam tegen een monsterlijk verrijzend gebouw aankijk. Maar ik schrijf ook over dat de mens beton giet en hoe de natuur zich met een eindeloos geduld door de ontstane scheuren en vrijgelaten kieren naar buiten sijpelt.

Marie-Louise gaf aan dat ze het moeilijk vond om zich tot het onderwerp te verhouden, maar ze heeft gewoon een kwast opgepakt. De dingen die intuïtief ontstaan zijn vaak het eerlijkst. Het resultaat is een prachtig draaibaar boekje. Alle vormen (die terug te vinden zijn in de natuur) passen perfect in het ovale kader, vormen steeds een andere compositie, afhankelijk van de volgorde waarop je de bladzijden opendraait.

Nicole schrijft over dat de natuur altijd door groeit, ongeacht onze ingrepen. Ze heeft bergbloemen in verfijnde gipsen afdrukken doen vastleggen, omdat ze binnenkort zullen verdwijnen als het gras gemaaid zal worden. De foto’s van de resultaten heeft ze samengebundeld in een bijzondere dubbelzijdige ringwaaier.

Bij Marieke vind ik troost in haar woorden en met aandacht getekende illustraties en collages. Ze zegt; composthoop is mijn favoriete nieuwe woord. Als alle hoop verdwenen is, is er altijd nog composthoop. Wat een rijkdom kun je samen maken, als je elkaar de aandacht geeft.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Irene Berra
Brief thema: How much can you write about dead trees?*

Irene: Voor mijn brief heb ik de pagina’s van een Carl Telephone List Finder vervangen met schilderijen van bomen. Bomen die nooit beter zullen worden, verrottende, vermolmde en verschimmelde bomen.

Kijken naar zulke bomen bracht me troost tijdens een rouwproces die een jaar later afgerond lijkt te zijn. En toch draagt het nog steeds zijn vruchten.

Heleen haar verhaal herinnert me dat een dode boom niet alleen een einde is, maar ook een voortzetting en een begin. Het ontbindingsproces voedt kevers, schimmels en bacteriën die de laatste stukjes boom veranderen in energie voor insecten en vogels. De brief van Diane vult mijn hart met dendrologische feiten en laat me zien hoe mooi afscheid nemen van een boom kan zijn.

Alles in het aanvullende pakket van Bowie raakt me heel diep; ik ga met mijn vingers over de ruwe boomschors, ik zie het licht door de gele en bruine bladeren schijnen. Ik kies een moment om alleen te zijn, en lees haar woorden voor haar papa.

Lisette maakte haar brief na een recente dood; een prachtige tekening van zwarte takken geprikt met gaatjes. Een deel van De wind in Djemila van Albert Camus is ernaast geschreven. De bijdrage van Martine is een poëtische meditatie over de relatie tussen mensen en bomen. Steffie verraste me met een bos potloden en penseel.

Elke zuster heeft een verbondenheid met bomen, heb ik ontdekt. Daardoor voel ik me nog meer verbonden met mijn zusters.

*Sofia Coppola, The Virgin Suicides (1999)

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Marijke Vormeer
Brief thema: Joie de Vivre

Wat een heerlijk Zusterhoodjaar was het weer. Zo bijzonder om te merken wat er allemaal uit m’n hoofd en handen vloeit als ik zes weken met een thema rondloop, het laat gaan, het vastpak, het weggooi, er iets nieuws van maak. Het vormt zich, het leeft.

Het maken, reflecteren en schrijven in reactie op de thema’s van mijn zusters voelde heel verbindend. Alle emoties kwamen aan bod en ieders thema heeft me uitgedaagd. Ik denk dat er nog wel ergens een traan van me op het briefpapier zit. Heel bijzonder hoe iedereen heel persoonlijke verhalen deelde en de thema’s daarmee nog meer diepgang gaf.

Mijn eigen thema was Joie de Vivre. Over leven en beweging. Ik kreeg een prachtig gevulde doos terug met ieders unieke bijdrage. Voor sommigen was het een zoektocht, anderen deelden wat ze al hadden gevonden. Er is getekend, geplakt, geschilderd, geschreven, geblauwdrukt en gespeeld.

Ik heb genoten van alle brieven, die echt niet alleen maar over plezier en lichtheid gingen, maar dat toch allemaal brachten. Melissa bracht het ultieme symbool voor joie de vivre in confetti: “ervaringen als zaaigoed”. Frederike heeft me geïnspireerd eindelijk toch mijn mooiste origamiblaadjes te gebruiken, waarom eigenlijk niet.

De ‘verse sokken’ van Máire helpen me de winter door, Julie bracht me terug naar de boeken van Toon Tellegen voor lichtheid en verwondering, Anna verzamelde alles hartverwarmends in een boekje vol plezier en Sabine explodeerde in kleur voor iedereen. Ik sluit het jaar met een warm gevoel af. Bedankt Zusterhood!

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Alice van Goor
Brief thema: Wat voor dier ben jij?

Alice: De doos is er: Wat moet ik verwachten? Ik vond het maken en opsturen vele malen leuker dan het krijgen merk ik ineens: dit is zóó spannend…eigenlijk té spannend. Ik wil de doos meenemen naar ‘mijn grot’ als het karakter Sméagol van Tolkien met de ring. Mij opsluiten, alleen met de doos, ongestoord uitpakken.
De doos zit vol warmte, vól vriendinnenpost. Ik voel dat het me doet tollen, als ben ik licht dronken. Zes zusters die met een hart vol aan mijn thema hebben gewerkt voelt zó licht!

Er gaat in mijn hoofd van alles voorbij, dit is waar het om gaat dacht ik, in het leven…een warme club vriendinnen, zusters, een club gelijkgestemden. Ik was toch nog zo bezorgd geweest of het thema goed genoeg was. Typisch, de anderen vroegen zich dat ook af over hun eigen thema…

Prachtige creaties komen voorbij, er was tijd voor mijn thema genomen en niet alleen dat: ik werd bedankt voor het thema en dat is echt hartverwarmend.

In hun brieven naar mij lees ik lieve woorden, complimenten én een kijkje in mijzelf want, ik had in de allereerste brief zinnen geschreven die meer over mij zeiden dan dat ik toen in de gaten had. Één zin zelfs, had zomaar als thema gekund en een paar zusters waren, naast het eigenlijke thema, ook dáármee verder gegaan. Wat een verrijking dit! Wat een bijzonder (ge)geven.

Verrijking, vriendschap, aarden in mijn kunnen, durven.

Ik deed voor het eerst mee en daardoor bracht elke post iets dubbel nieuws mee. Mijn allereerste brief, mijn allereerste antwoorden, mijn allereerste kunstwerken op de post als antwoord op een thema, maar ook de thema’s las ik voor het eerst en dacht voor het eerst na over deze thema’s. Wat een fantastisch mooie manier om kunst te maken.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Nienke Mekkelholt
Brief thema: Hartruimte

Nienke: Mijn leven nam in de afgelopen jaren een paar onverwachte wendingen waarmee ik moest leren omgaan en leven. Vaak heb ik gedacht: dít kan ik niet aan! En tóch kwam ik er tot nu toe doorheen. Er ontstond ruimte. Hartruimte. Ik kon niet precies aanwijzen waar die ruimte was ontstaan en toch voelde ik het.

En mijn zusters? Voor Nicole voelt Hartruimte als mild zijn voor je ziel. Zij sprokkelde hartzinnen en bracht die samen in een boek. Genummerd raakt ze zin voor zin delen van je hart. Beatrijs vind dat ik mooi schrijf. Heel sober en ook gelaagd, maar eerlijk. Vandaar haar bijdrage, een even sober antwoord in een simpele brief. Verwantschap. Ze vertelt daarin dat het zo makkelijk is om verwijderd te raken van Hartruimte. En: “Gelukkig zijn er altijd wegen naar terug.” Zij kreeg een zwart stenen ei. Omdat er altijd een getuige moet zijn voor donker. Dit als waarborg voor Hartruimte. Uit de envelop rolde er ook een.

Bij het lezen en bekijken van de bijdragen van de zusters voor haar voelde Berendine haar Hartruimte al groeien, verwarmen en bloeien. Ze schrijft dat de energie haar ontbreekt om woorden te vinden die passen bij dit gevoel én blijft zoeken: “Iets over tevredenheid, iets over woede, iets over vergeving, iets over rust, iets over liefde voor het lichaam dat ik bewoon, iets over compassie, iets over creatie, iets over jezelf de ruimte gunnen om je te uiten.”

Voor Marie-Louise is Hartruimte een geheime kamer waar je alleen binnen mag als de sleutel met je gedeeld wordt. Je vindt de sleutel niet onder de mat of in de zak van een jas. Je krijgt ‘m door vertrouwen te winnen. Het geeft een heel speciaal gevoel om vervolgens een collage open te klappen en een kijkje te mogen nemen. “De zon op mijn gekleurde papier. Zwevend op een golf van rust. Dan voel ik mijn hart open gaan. Want hier krijgt het de ruimte.” Met de laatste regels van haar gedicht blaast Isamo je hoog de lucht in. Gedragen op een zuchtje wind. Door een flinterdun draadje verbonden met de wereld onder je.

Voor Marieke is de massagekamer is een hartruimte. Waar je elkaar kunt ontmoeten op een andere manier dan in het dagelijks leven. Met én zonder woorden raakt ze je aan. Ze schrijft over lijven die vertalen wat we niet uitspreken. En hoe iedere spier een verhaal vasthoudt. Het is pure lijfpoëzie en een persoonlijk lichaamsorkest! Daar waar mijn lijf zich het afgelopen jaar schrap zette, voel ik me in haar handen zacht worden.

Aan het begin van dit postjaar was mijn thema nog een zaadje. Mijn zusters hebben daar stuk voor stuk iets waardevols aan toegevoegd en bijgedragen. Voor mij voelt het zoals Beatrijs het beschrijft: Bij het lezen en bekijken van de bijdragen van de zusters voelde ik mijn Hartruimte groeien. Ik ben deze vrouwen zó dankbaar voor de oogst

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief maker: Lisette van der Maten
Brief thema: Missie

Lisette: In mijn brief onderzocht ik dit jaar het thema 'missie'. Die maanden vooraf aan het maken van mijn brief, kwamen er diverse mensen op mijn pad die op een bepaalde manier vanuit een missie hun leven invulling gaven; soms in hun werk, soms in een bepaald project en soms gewoon door wie ze waren.

Ik vroeg mijn zusters om op dit thema te reflecteren. Zelf ervaar ik vaak een gebrek aan een duidelijk doel of missie - het voelt dan niet concreet, of half-af, of tijdelijk wat ik aan het doen ben. Of ik zie geen verband. Vaak voelt het ook alsof ik maar een bepaald paadje ben ingeslagen per toeval.

Het merendeel van mijn medezusters zocht hun antwoord in het kleine! Het alledaagse, het zoeken, het on-affe, het imperfecte, het moeizame. Ik kreeg veel verhalen maar ook prikkelende abstracte puzzels, en fantasievolle beelden. Waarom zouden we onszelf weer zo'n groot abstract iets opleggen? Ik heb erom gegrinnikt en er zat zoveel waars in. Iets met de weg, en niet de bestemming.

Brief Maker: Ingrid Korenromp
Brief thema: Kleine natuurwondertjes als levenselixer

Ingrid: Afgelopen periode zag ik de toekomst van de aarde steeds somberder in. Ik deed al van alles en zag niet dat het ertoe deed. Mijn mede-aarde-bewoners kon ik niet veranderen; hoe hield ik moed en hoop? Op mijn dagelijkse wandeling zag ik toen ineens paddenstoelen. Piepkleine. En korstmossen, een veertje op de grond… hoe meer ik keek hoe meer ik ontdekte. Mijn energie begon weer te stromen. Wat is het aardse leven fascinerend! Ik vroeg mijn zusters welk klein natuurwonder voor hen als levenselixer is geweest ( of zou kunnen zijn)?

Marita's brief. Als eerste valt me de diep-aardse, warme kleur op. Daarna de eenvoud, die tegelijkertijd (letterlijk) ingewikkeld is. Aan dunne (zijden) draadjes bungelen zes verschillende zaden als pakketjes met levenskracht. Zuster Nicoline heeft eenzelfde ontdekking gedaan als ik deed, maar ook dat ze zich er schuldig over voelt. Ze schrijft dan ook een sorry-brief aan de natuur (“Lieve natuur, Sorry dat ik…”). Vervolgens zette ze al die planten die spontaan in haar tuin opkwamen (en niet langer bestempeld werden als onkruid) in het licht en maakte er een blauwdruk van. Ze vormen een prachtige slinger. “Ze mogen er zijn.”

Een zee van woorden, getypt op een rol bruin papier. Twee citaten echoden na: “Doet moeder natuur wel aan kleine wondertjes? Of is ieder natuurfenomeen een WONDER?” en “Mens, ontspan toch eens!” Beide zinnen komen me vast van pas als ik met behulp van de 4 bamboestokjes de vierkante meter die het omvat ga observeren.

Deze bijdrage toverde een glimlach op mijn gezicht. Zuster Maxime was namelijk te rade gegaan bij de dieren om het geheim van het levenselixer te ontdekken. Zo zei de bij dat het nectar was: “Zonder nectar is het leven niets waard.” Het mooist vond ik het antwoord van de kikker. Die zei: “Het is dril. Uit dril komen alle kikkers van de wereld voort. Dril is de toekomst. Dril is hoop.

Voor haar is het levenselixer de fjorden van Noorwegen (Hürtigrüten): de zee, de wolken, het licht, de rotsen. “Zonder natuur besta ik niet, ik ben de natuur, maar wie ben ik?” De laatste bijdrage brengt me herfst als levenselixer. Zuster Ieteke brengt een ode aan de herfst, in geuren en kleuren en beeldende beschrijvingen. En ook in prachtige tinten gevilte wol. De kleurrijke herfstbladeren maken mijn cirkel rond.

Wanneer ik alle bijdragen bij elkaar zie liggen, overvalt dankbaarheid me. Ik zie: medeleven, schuld en rouw, maar ook lichtvoetigheid en humor. De hoop en kracht (van het kleine in het grote, en het grote in het kleine) neem ik mee de volgende jaarcirkel in.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Magda Margarint
Brief thema: The Red Dot

Magda: Wat kun je allemaal met een rode stip?
Voor mij is het een directe verwijzing naar Japan. Als brand designer ben ik veel bezig met kleuren, vormen en symboliek. En ik benader branding vanuit Japanse wijsheden. In mijn manier van werken vind ik het interessant om vanuit de kern door te associeren om zo op andere verrassende ideeën te komen. Maar ook to the point te blijven. En terug te gaan naar de essentie. Ik was benieuwd wat de andere zusters met het thema konden doen. Welke associaties ze hebben met een rode stip en hoe je van daaruit op ideeën kunt komen.

Ik maakte een zigzaggevouwen boekje van rood papier. Als je het open vouwt vormt zich een waaier. Uit het papier had ik kleine gaten gestanst, voor een speels effect met licht. Je kunt de waaier nog verder openvouwen en dan ontstaat een rode cirkel. En ik maakte een klein flipboekje met op elke pagina een rode stip, waarbij een animatie ontstaat als je het boekje snel doorbladert. De rode stip doet ook denken aan de zon, Japan wordt ook wel the land of the rising sun genoemd. Zo las ik meer over de Japanse godin van de zon, Amaterasu en maakte er nog een klein boekje over haar bij.

Aan het eind van dit jaar kwam het pakket terug met zoveel moois! Ik werd er helemaal stil van. Toen ik de doos opende zag ik gelijk als eerste allemaal rode stippen :D.

Emmy schreef dat zij net haar eerste tentamen Kunsteducatie achter de rug had en een parallel zag in de mythe van Orpheus en Euridice uit de Griekse oudheid en de Japanse zonnegodin Amaterasu. Bij haar brief zat een print in Ukiyo-e stijl. Kijken staat centraal en Emmy had een pinhole camera voor mij gemaakt, om op een heldere lichte dag een foto mee te maken. Met een hele gebruiks- aanwijzing erbij. Vertrouwen, geluk hebben, toeval en liefde. Het resultaat is een verrassing (of een flop :) ).

Wendy had een prachtige laperello gemaakt met de Japanse kunstenares Yayoi Kusama, de Queen of Dots. Het eerste waar Wendy aan moet denken is een rode stip sticker, die naast je werk wordt geplakt als het verkocht is. En als teken van censuur op Instagram. In het boekje zat nog een gevouwen kraanvogel, bootje en vliegtuig verwerkt. Heel tof gedaan. De voorkant vind ik echt geniaal. Het krijgt een extra 3D effect door het “bakje” met daarin inspiratiebron Yayoi Kusama.

Esther illustreerde haar eigen versie van de Japanse godin Amaterasu, opdat we allemaal een krachtige zuster mogen zijn. Met als resultaat een prachtige illustratie van de godin in een mooie uitwaaierende rode kimono. Heel mooi gemaakt. Op de gouden envelop staat het woord “Kintsukuroi”, wat repareren met goud betekent.

Alice schreef dat zij ook een zwak heeft voor Japan, en met name Japanse comics, niet de manga’s, maar die van heel vroeger. Choju Jimbutsu Giga heet het. Ik kende dit nog niet. Alice had een kaart gemaakt van Mount Fuji en een ondergaande zon die ik zelf onder kan laten gaan of kan laten opkomen. Zo mooi gemaakt! Op de kaart een Japanse stempel in het rood van haar naam in het Japans. Die had Alice tijdens haar bezoek aan Kyoto laten maken.

Nynke schreef dat één van haar eerste gedachten was: “Ik heb niet zoveel met rood”. En besloot een onderzoek te doen naar verschillende kleuren rood en hun bijzondere namen. Ik vond de achtergrond informatie heel interessant om te lezen. En het leporello boek ook heel mooi gemaakt. De omslag bestaat uit allemaal rode cirkels gemaakt met waterverf in verschillende kleuren rood. Waterverf vind ik altijd zo’n mooi effect geven!

Van Karin kwam er, gewikkeld in bubbeltjes plastic, een stolp tevoorschijn met rode ballen. Ik ontdekte dat er lichtjes in zaten! In haar brief schreef ze haar herinneringen aan de rode stip, zoals de rode stippen op het gezicht van haar zusje toen ze ziek was. En later red dot design. Karin is net als ik, nog nooit in Japan geweest, maar wandelt of reist regelmatig via Youtube door Japan. Haar ontdekking van een artikel over rode stippen in het heelal, dit sterrenstelsel kreeg de bijnaam Little Red Dots en bevinden zich diep in het heelal, vond ik ook heel bijzonder om te lezen.

Wat een bijzondere vondsten allemaal! Bij elke aanvulling maakt mijn hart een sprongetje. Ik blijf het bijzonder vinden dat een groep vrouwen die elkaar niet kennen dmv deze cirkel verbonden zijn en de prachtigste dingen maken en ontroerende, persoonlijke, interessante dingen delen met elkaar. De zusters daagden mij ook uit om even in het moment te kunnen zijn, te experimenteren en iets te maken door gewoon te beginnen en te kijken wat er uitkomt.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Eva Krebbers
Brief thema: Melancholic Solitude

Eva: Mijn thema ‘Melancholic Solitude’ is de essentie van mij. Het duurde even voordat ik deze essentie tot deze twee kernwoorden wist terug te brengen, maar in alles wat ik mooi vind en waar ik weemoedig van ga glinsteren (muziek, kunst, landschappen, boeken…), zitten elementen van melancholie en de vredigheid van alleen zijn. Soms destructief, zoals een zuster zo goed beschreef in haar brief – vooral in jongere jaren, soms een levensveranderende herinnering die je altijd bij zal blijven (zoals de herinnering gewiegd te worden op de rug van een paardenrug, zoals beschreven door zuster Marieke).

Het uitpakken van mijn pakket voelde als een groot cadeau met daarin mini-cadeautjes en verrassingen. Het verbaasde me dat vaak juist de brieven me het meest raakten, juist door het gevoel van herkenning en begrip bij zusters waarbij je dat misschien niet verwacht had.

En de uren aan steekjes van haar tijd die zuster Ieke voor me over heeft gehad, of de penseelstreken, het bijeen sprokkelen van precies die passende ingredienten…ontroerend mooi!

Dit thema, dat eerst voelde als ‘help, ik moet een goed thema weten te vinden voor Zusterhood’ is na het ontvangen van alle brieven verworden tot de essentie van mezelf. Ik kan het thema nu ook beter uitleggen dan aan het begin van deze reis. Waarvoor mijn grote dank, lieve zusters!

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Diane Siemelink
Brief thema: stuk&beter

Veel mensen zien mensen, die zoals ik langdurig ziek zijn, als: STUK. Ik zelf voel me dat ook wel eens. Mensen wensen je beterschap en sterkte. Die woorden doen voor mij geen recht aan mijn situatie. Ik heb de mede zusters gevraagd op een andere wijze hier naar te kijken dan standaard kaartjes. Wat zou je ook kunnen zeggen en wensen? Wat zijn beelden die hierbij passen. Hoe ervaar je het zelf en hoe zou jij benaderd willen worden?

Ik vond het leuk de diversiteit te zien in het maken en het zoeken naar beeld en originele tekst. Ik miste bij een enkele soms de persoonlijke brief erbij. Het was dan zoeken wat de maker bedoelde…

Een iemand sprak wat in. Dat was een prachtige nieuwe dimensie en gaf extra kracht aan de boodschap. Een iemand verwoorde zo mooi en precies hoe je het ook kan voelen, vanuit haar perspectief, dat gaf me een heel gezien gevoel. De woorden waren afgestemd en afgewogen.

Ik denk dat het goed is dat ik op mijn wijze de dialoog blijf voeren. Alternatieve wensen of taal blijf ontwikkelen, omdat daar nog schaarste in is. Om begrip en ruimte te creëren. Voor waar het leven je soms tot anders leven verleidt.

Dit postjaar bracht me veel vreugde. Ook in het maken van alles. De dagen die tot denken aanzetten. Het is een geweldig traject.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Astrid Florentius
Brief thema: Bijzondere dieren

Astrid: Mijn thema was bijzondere dieren; of dat er een dier voor jou speciaal of bijzonder is, met een specifiek verhaal. Voor mij was dat de zeehond, hoe deze voor mij symbool is gaan staan voor herstel en daar maakte ik een tijdje terug zelfs een boekje over. Het was zeker heel bijzonder en leuk om te zien dat iedereen inderdaad toch één of zelfs meerdere speciale dieren heeft en welke verhalen daarbij kwamen.

Voor Salome was dat de nachtvlinder met een heel persoonlijk verhaal, en mooie nacht/collage beelden op transparant papier. Rosanne koos voor drie dierenverhalen met lieve geschilderde tekeningen van; het schaap, de mieren en de slak. Hele leuke, korte verhaaltjes om te lezen. En grappig; eerst dacht ik dat de eerste tekening een knuffel met een wolk was, maar toen ik het verhaalkaartje opzij deed, zag ik een heel tevreden schapenhoofd, haha.

Van Eva kreeg ik een zachte, knuffel Atlasmot, gemaakt van restjes kledingstof. Wat leuk, ik houd van zachte dingen. Ergens vind ik motten en vlinders een beetje eng, dus nu vind ik ze iets minder eng. Maar de mot is zeker een mysterieus wezen. Bij het muisje en muizenverhaal van Maartje was ik echt een beetje ontroerd, hoe de muis terugkomt in haar werk en zelfs in haar naam, en wat een mooie print! Voor Ieke was het de ekster, en ontving ik een schattig klein kastje met kleine schatten. De ekster houdt dus misschien niet echt van glinsterende dingen weten we nu, maar het is een lievere vogel dan we dachten.

Dank jullie wel voor het delen van jullie verhalen, brieven en bijdragen :) Op het einde vond mijn kat het heerlijk om in de lege doos te gaan zitten. Dat is nu zijn lievelingsplekje.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Brecht Dik
Brief thema: Gebor(g)en boekje

Brecht: De titel van mijn brief had ook: outsider art, bolletjes blues of onvervulde wens kunnen zijn. Gespannen begon ik aan mijn eigen brief, gespannen volgde ik de brief door de kosmos. Bij al mijn zusters belandde hij op de mat. Konden ze er wel wat mee? Met dit thema dat eigenlijk de verkapte boodschap van mijn onvervulde kinderwens uitbeeldde. Gespannen opende ik het pakket waar vijf prachtige werken uitrolden. Zo verschillend van vorm als het litteken van de genezen wond van een onvervulde wens kan zijn. Niet ongevoelig of onzichtbaar maar wel verzacht, roze oplichtend op de huid. Een jaar lang voelde ik me gedragen in de cirkel van vrouwen. Was ik blij dat mijn wens gehoord werd, doorgegeven, aangekeken en met liefde omringd.

Maxime maakte een aaibaar mapje met drukknopen. In het gebloemde vloeipapier trof ik een losbladig kaartsysteem, kunstig gemaakt van oud papier en lege huizen van zonnebloempitten. Losgelaten en weer opgepakt. Aan het einde van haar liefdevolle brief deelt Maxime een van haar eigen gedichten over loslaten. Niet laten vallen maar je hand openen en kijken wat er ligt te wachten of het voor je op wiekt en zijn kleurenpracht toont, als een vlinder.

Els gaf mij de woorden baringsdrift en leegtewee. Vooral de leegtewee stuiptrekt na in mijn gemoed. Zo’n krachtig beeld. Zij deelt haar eigen verhaal over geen kinderen hebben gekregen met mij en de andere zusters. Raakbaar. Tastbaar. Herkenbaar. Zij omlijst haar brief in een boekwerk met intrigerende tekeningen van mensen – met ronde buiken, vol van iets. Zelf in te vullen van wat. Wat vol is kan je leeg maken, zodat het zich weer kan vullen. Een natuurlijk waterproces. Eb en vloed.

Mijn brief inspireerde zuster Marita tot 16 tekstballonnen, die samen een gedicht, een wiegelied voor de baarmoeder, vormen. Vijf kleuren. Veel thema’s die me aan het denken zetten. Zestien beginzinnen, die mijn creativiteit aanzetten om er zelf een vervolg aan te geven. Volgens Human Design staat de zon op het moment van schrijven in poort 11. De poort van ideeën. Het 11de tekstballonnetje is het enige rode. Rood van mijn bloed, dat stroomt. Wat is er in mijn buik geplant – dat zijn de woorden die ik keer op keer lees in uitgeprikte puntjes. Spijkerschrift.

Zuster Ingrid gaf mij een beeldverhaal in 12 panelen waarin een jong mens speelt en met dieren praat, homo ludens. Het begin van de zomer in haar dorp wordt gemarkeerd door de komst van de gierzwaluwen – die gieren als kleine stipjes door de lucht (puntjes net als mijn zwevende bolletjes). Brengers van boodschappen. Onverwachts zijn ze er en net zo plotseling zijn de weg. Op. Opgelost. In het verhaal zie ik een klein mens dat opgaat in zijn omgeving, er helemaal is. Het mensje bewerkt het land, oogt zijn bloemen en praat met de dieren. De Zwaluw als krachtdier, verschijnt vrijwel altijd op ‘het moment’ waarop het tijd is geworden om pijn uit het verleden los te laten.

Bij het uitpakken was het flamingoboekje van zuster Nicoline het eerste wat in mijn hand viel. De symboliek van de flamingo moedigt je aan om meer grip te krijgen op je emoties en je vrij moet maken van negatieve gevoelens en positieve gevoelens toe moet laten. Het mini-boekje is handgebonden en bevat een schat aan tekeningen en wetenswaardigheden over de flamingo die ik – rasdierenliefhebber – niet wist. Tussen de regels door neemt Nicole mij mee in haar familiegeschiedenis en vrouwenlijn.

Een week na de deadline maar precies op tijd zat de brief van zuster Ieteke in de bus. Zij gebruikte een voor haar nieuwe techniek en maakt voor mij een schilderij. Zoals ik tegen haar al zei: ik ga het inlijsten. Goud omrand is het uitgevoerd in zacht, kleurrijk vilt. Een vosje kijkt uit over de zee. In de verre verte knipoogt de vuurtoren. Baken van vertrouwen, gids, die niet wijst maar je wenkt met haar licht.

Het gedicht van Marita

Het is stil in mijn buik
Mijn baarmoeder slaapt
De rusteloze slaap
Der werkeloosheid
Eerst heeft ze nog
In het donker gewerkt
Haar nieuwgeborenen
Mochten het daglicht
Niet zien
Bomen heeft ze in mijn
Buik geplant
Opgesloten
Zonder zuurstof
Zonder adem
Zo nu en dan. Baant ze zich.
Een weg naar buiten.
En toont mij haar talent

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Carolien Beaujean
Brief thema: Vertragen

Carolien: “Ik was laatst voor het eerst in mijn leven bij de fysiotherapeut” zo startte ik mijn Zusterhood brief begin dit jaar. De goede man probeerde mij oefeningen mee te geven. Hij deed ze voor en ik moest ze nadoen.
Toen ik klaar was fronste hij een wenkbrauw.
“Mag ik je wat vragen?” Waarom doe je alles zo snel?

Ik haalde mijn pijnlijke schouder op (au) en moest hem het antwoord schuldig blijven. Pas na zijn opmerking besefte ik dat ik gehaast mijn armen in de lucht had gegooid en weer omlaag. Alsof ik een lesje aerobics deed en er gauw weer vandoor moest. Na de fysio liep ik door Albert Heijn en zijn woorden flitsten opnieuw door mijn hoofd. “Waarom doe je alles zo snel?” Ook nu weer betrapte ik mezelf erop dat ik bijna rennend door de schappen zoefde, alles in het karretje gooide en naar de kassa snelde. Waarom deed ik eigenlijk alles altijd zo snel? Waarom was ik standaard gehaast? Mijn thema voor Zusterhood was geboren: VER TRA GEN.

Ik schreef een gedicht over mijn ‘gehaast’ en zocht objecten die me deden herinneren aan een tijd waarin alles veel langzamer ging, denk aan een ansichtkaart die weken onderweg was en filmrolletjes waar je rustig op moest wachten. Ik fotografeerde analoog een dame in de wijk die uit het raam staarde (zij weet wel wat vertraging inhoudt!) en borduurde het woord op een pagina ernaast (borduren staat bij mij garant voor vertragen want daar ben ik heel langzaam in 😊)

De bijdragen die ik terug kreeg waren stuk voor stuk pareltjes! Mirthe maakte een boekje met wijzers op de voorkant. Ze ving woorden en plaatjes in een zandloper die korreltje voor korreltje naar beneden zakken. Vertraging ten top. Ook op de voorkant van het boekje van Monique stond een klokje. Een prachtig 3 D boekje wat iets wegheeft van een kijkdoos. “Change me.. but I can’t” staat er. Hoe toepasselijk!

Marike zocht de vertraging in een kronkelend pad. Ik dacht steeds dat ik het papier op de kop hield, maar je draait al lezende mee. Ze stuurde me een klein flesje gevuld met zand en daartussen kleine spulletjes. Lekker schatgraven vraagt ook tijd, een mooie oefening! Esther maakt een boekje met prachtige vondsten uit de natuur. Want de natuur heeft nooit haast en toch is alles af. Dat is honderd procent waar. Mooi ook de minimalistische vogel in steekjes!

Op de voorkant van Yvonne’s boekje staat een Loesje quote. Ik volgde laatst een workshop bij Loesje en als fan ken ik inmiddels best wat spreuken maar deze niet. En wat een toepasselijke! Het zigzag boekje is prachtig en helemaal in mijn stijl met die oude typemachine als middelpunt. Tenslotte de bijdrage van Rianne, met haar herkenbare eigen stijl. Geniet, want waarom zou je het niet doen? Ja precies! Rianne had als thema ’alle dagen druk’ dus dat matchte mooi. Ik kreeg van haar een aantal zeefdruk-kaarten, heel mooi!

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Jolijn
Brief thema: Je paralelle leven

Jolijn: Ik krijg altijd kippenvel als ik (het liefst smartlappen) meezing omdat ik mezelf graag visualiseer als zangeres a la Beyoncé. En dan soms denk ik is het niet zonde dat ik niks doe met mijn muzikale carrière (ik zing gewoon heel vals maar goed het idee bestaat in mijn hoofd). Zo kwam ik op het idee om met het thema “parallele leven” te werken. Wat zou je carrière zijn geworden als je niet had gedaan wat je al doet?

Om af te trappen had ik een liedje van Koos Albers ingezongen, compleet met tweede stem partijen. Flink uit de comfortzone voor mij. Het leuke van de brieven die binnenkwamen vond ik dat dat het thema lijkt te zijn geworden: out of the comfort zone. De collega zusters hebben super leuke dingen gedaan, zoals een tag gemaakt en gegraffitiet op straat, een gedicht geschreven, moderne dans gedaan en een account op tiktok geopend. Ik vond het heel leuk om te zien dat ik mensen een drempeltje over heb geholpen en de uitkomsten zijn super leuk en grappig geworden. Wel moet ik bekennen dat ik onrustig werd van de deelname dit jaar. Van de brieven en de inzendingen. Ik vond het overweldigend veel en ik werd onrustig van alle handmatige aandacht die er in zat (bijvoorbeeld veel boorduurwerkjes). DIt werkte compleet op mijn zenuwen. Helaas.De uitkomst van mijn eigen brief vond ik wel erg leuk om uit te pakken. Omdat de meeste input digitaal was (tik toc account, instagram account en een video) heb ik een digitale flatlay gemaakt.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Wendy van den Heuvel
Brief thema: Verbinding

Wendy: Verbinding is een centraal thema in mijn leven. Verbinding met mijzelf, met anderen, met gelijkgestemden, met de natuur, met mijn lijf, met mijn familie, met kunst en cultuur, met de buitenwereld, mijn werk.. Soms is die verbinding heel fijn, soms ongemakkelijk en soms zelfs moeilijk.

Ik was op dat moment bezig met een groot kunstproject, waarbij ik anderen had benaderd om mee te doen, Het voelde beter om het niet alleen te hoeven doen, het te delen met anderen. Sinds de corona-periode had ik mezelf een beetje afgezonderd van anderen, was de verbinding een beetje kwijt geraakt. En kwam er achter dat ik dat toch wel miste.
Zusterhood staat voor mij voor verbinding. Dus het thema was passend vond ik.

Ik heb in mijn omvangrijke archief naar beelden gezocht die voor mij te maken hebben met dit thema. Verbond telkens twee beelden met elkaar die “ verbinding’ met elkaar hebben, en al die beelden heb ik weer met elkaar verbonden met een rode draad.

Ik geniet altijd intens van het maken van (de aanvullingen op) de thema’s van de Zusterhood. Het daagt me uit, laat me soms uit mijn comfort zone gaan, houdt me scherp. Maar vooral is het echt een genot om te doen. Maar de kers op de taart is toch ook op het eind van het jaar wanneer je “eigen’ pakketje weer thuis te krijgt, aangevuld met heel veel moois door andere creatieve geesten!

Het was een grote doos dit keer, vol met kleine kunstschatten!
Wat vooral opvalt is de zorg en aandacht dat er aan is besteed, van zorgvuldig borduurwerk tot een heus herbarium, prachtig gemaakt boekje, persoonlijke kunstuitspattingen en hartverwarmende kunstwerkjes..

Herkenning in veel van de gevallen, ontroering ook. Even terug naar je kindertijd, maar ook zin in dansen! Heel bijzonder zijn de persoonlijke verhalen en inkijkjes in het leven van de andere zusters waardoor ik des te meer die verbinding voel.

Ook bijzonder was dat het laatste thema waaraan ik mocht werken de cirkel “rond” maakte, Dat thema was: Welk dier ben jij? Ik koos voor de spreeuw, een terugkerend beestje in mijn leven en werk. Bij nazoek bleek dat de spirituele betekenis van de spreeuw staat voor : verbinding.. je hoeft het niet alleen te doen.. Kortom: het was weer een verrijking!

Brief Maker: Karin Carolina
Brief thema: Verdwalen

Karin: Ik ben geboren met een gebrek aan oriëntatie. Mijn onvermogen tot navigeren. Het is niet zo dat ik niet oplet. Mijn hersenen zitten net iets anders in elkaar. Na long covid is het erger geworden. Ik rijd daarom ook geen auto. Verdwalen doe ik regelmatig, als kind liep ik regelmatig de verkeerde kant op en dit doe ik nog steeds. Ik verdwaal overdag maar ook in de donkere nacht.

Momenteel beleef ik er plezier aan om mij ergens in  te laten (ver) dwalen. Ik zwerf over het World Wide Web of in de bibliotheek en lees bijzondere verhalen over mijn thema. Ik kom onderweg bijzondere woorden, kunst of gedichten tegen. Onlangs bezocht ik midden op de dag een theatervoorstelling over  ‘verdwalen’. Het voelde als een cadeautje.

Bij het zien van de doos werd ik al blij. Het pakje voelde aan alsof het een verre reis had afgelegd. Het rook naar avontuur.

Ik maakte het open en heb de inhoud vol aandacht bekeken. Al mijn unieke zusters die een eigen aanvulling aan ‘verdwalen’ hadden gegeven.  Ik was zowel ontroerd als enthousiast.

De eerste brief is van Nynke. Zij houdt wel van verdwalen in bijvoorbeeld een onbekende stad. Echt verdwalen deed ze nooit, maar ze kon wél verdwalen in keuzes maken, want de ene keuze betekent dat ze de andere niet kan maken. Dat was/ is voor haar een dilemma. Maar : ‘there are goodies on both path’s’ is een zin die haar helpt bij keuzestress. Ze had een zinnetje in mijn brief gevonden die maar bleef terug komende haar hoofd ( kun je verder dan vér verdwalen?) Ze maakte daar collages van. Mooi en herkenbaar. Het geheel was bijzonder doordacht.

Esther’s brief bestaat uit één voor en achterkant waarvan de achterkant tevens de geschreven brief is. Een collage zelfportret op de voorkant met bloemen en vissen en borduurwerk rondom. Ik kon haar ‘ haren’ openvouwen om een kijkje te kunnen nemen op een routekaart. Portretten van portretschilder Frances o Farrel waren te zien áchter haar  brief op de achterkant. Ik heb uiteraard zijn werk opgezocht en bekeken. Esther verdwaald graag in creativiteit. Het is wegzinken in haar hoofd en haar verlangens achterna. Ze gaat risico’s aan, bruist en borrelt maar komt daarna graag weer veilig thuis.

Magda heeft collages gemaakt ( hoewel dat niet echt haar ding is) en ze had de zinnen op de achterkant gedeeltelijk doorgestreept. De woorden die over zijn gebleven hebben allen met verdwalen te maken. Ik vond bovendien een zakje met losse strooi woorden. Magda verdwaald altijd in boeken. Ze begint met lezen en dwaalt dan over de pagina’s totdat ze de draad kwijt raakt en weer heel ver terug moet bladeren. Ze verdwaalt ook in tijdschriften vandaar de collages. Soms gaat ze te ver, maar laat zich graag verrassen met wat er ontstaat.

Wendy heeft een prachtig verfijnd kunstwerk  in een blikje gemaakt. Er zit diepte in en het geheel is mysterieus en weloverwogen. Haar portret prijkt vaag op de voorgrond terwijl je de diepte in verdwijnt door verschillende lagen heen vol betekenissen. Een klein meisje ( Wendy zelf?) speelt als een 3D knipsel in de binnenkant. De brief was erg herkenbaar. Als gids voor kleine kinderen verdwaalde ze ondanks routekaart in de nacht. Ik moest echt hardop lachen. Ze verdwaalt dus vaak, behalve in Barcelona want deze stad is zó ontworpen dat je er niet kúnt verdwalen.

Alice verdwaald niet als ze oplet. Maar ze let vaak niet op omdat ze verdwaalt in duizenden gedachten, emotie en tijd. Ze moet echter vaak opletten dat de dingen voor haar als zzp’er niet uitputten. Omdat ze ADHD heeft is dat extra moeilijk. Afdwalen, verdwalen, dwalen. Ja nee ja nee ja nee… Het boekje bevat een verzameling van foto’s van haar reizen die haar het gevoel van verdwalen gaven maar ook het gevoel van rust in het nu. Reizen in Parijs, Lucca, Lille, Keulen, Praag. ( gewoon hier en daar een beetje zitten. Tjonge waar ben ik?)

Emmy maakte een vouwwerk en bijbehorende instructies en informatie hoe ze dat gedaan had. Ook hier is diepte te zien. Het vouwwerk vol gaten is bijzonder. De brief begint met: vergeet me vergeet me vergeet me niet. Waarom is mijn logica niet de jouwe? vraagt zij zich af. Waarom is de jouwe beter omdat die aan de regels van efficiëntie voldoet? Efficiënt is een aantrekkelijk woord , lelijk van inhoud en gretig en gulzig. Verdwalen is een kunst schrijft ze even later. Ze eindigt met: ‘vergeet me vergeet me vergeet me niet. ‘

De persoonlijke brieven hebben mij vooral geraakt. Maar ook alle kunstwerken. Ik ben verrast over het kunstwerk-blikje van Wendy. Een juweeltje. Vele collages van meerdere zusters die een verfrissende kijk tonen. Nynke’s standbeeld die ergens blijft staan en nooit verdwaald. De mooie kleuren van het vouwwerk. Ook de doorgestreepte woorden van Magda en het boekje en de spontane brief van Alice.

Mijn thema heeft mij gebracht dat het niet erg is mijn kwetsbaarheid te tonen. Het is niet erg met de trein te reizen. Bovendien heb ik gemerkt dat verdwalen soms verrijkend is.

Dit postjaar moest ik nog even wennen om met mijn handen te werken inplaats van met de I pad Pencil . Gaandeweg deed ik dat steeds meer. Ik heb met klei gewerkt met papier maché, zelfs in de werkplaats van mijn man was ik te vinden om dingen uit te zagen. Soms had ik juist veel tekenopdrachten en moest ik echt rust en tijd inplannen. Voor elke zuster alle tijd nemen was mijn insteek. Ik ben blij dat ik allen heb mogen leren kennen.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Bowie Redman Barbiers
Brief thema: Hoe klinkt het om mateloos hongerig te mogen zijn?

Bowie: Het is 30 december 2023 en ik kijk uit op een met zachte rook gevulde zaal. Alles zindert. De lucht dik van verwachting. En zij loopt achteloos de zaal rond en begint dan zomaar te praten. ‘We zijn in Londen’ zegt ze met een vertrouwdheid die verraadt dat ze dit vaker heeft gedaan. ‘We zijn in Londen en er zitten vijf schrijvers tegenover mij. ‘Wende, waar gaat het over?’ Vragen ze. En ik zeg: ‘Weet ik niet’. ‘Waarom een lied?’ zeggen ze. ‘Omdat sommige dingen alleen gezongen kunnen worden’. En ik begin terug te vragen:

Hoe klinkt moed?
Hoe klinkt een vloek?
Hoe klinkt de teleurstelling?
Hoe klinkt afstand doen?
Hoe klinkt het ritueel van die keuze?
Je bent een beest en dan nog gedragen worden, hoe klinkt dat?’

En ik kijk ademloos.

Ja.

Hoe klinkt dat alles? Hoe klinken mijn eigen vragen? Hoe klinkt het om moeder te willen zijn maar niet van een kind? Hoe klinkt het missen van een vader? Hoe klinkt de onontkoombaarheid van aantrekking? Hoe klinkt de vergankelijkheid van lust?

Ik ben een schrijver, nog voor dat ik mens ben, ben ik schrijver. De brenger van duiding. En toch bestaat mijn hele schrijverschap misschien wel uit vragen.

En daarom schreef ik mijn thema brief. Daarom vroeg ik hen vragen over hoe het klinkt. Hoe klinkt een te vroeg geboren verlangen? Hoe klinkt een lege zondagochtend? Een beest zijn en dan alsnog gedragen worden, hoe klinkt dat?

En zij schreven die vragen tot leven. In december pakte ik het allemaal uit. Kleine boekjes met verhalen, in beeld of woorden, in tekening en collages, in spiegels en vragen die terug gesteld werden. In reflecties in duizend kleuren.

Ik heb het heel bijzonder gevonden om elke keer alle bijdragen voorbij te zien komen. Zo kreeg ik steeds meer een beeld van wie iedereen als maker en mens was. En het inspireerde me om het werk te zien. Wat voor medium iemand koos, of wat voor aanvliegroute of reflectie ze hadden op het thema van iemand. Ik vond het leuk om te zien hoe sommige van hen zo’n duidelijke eigen stijl hadden en die ook heel consistent bleef door alle brieven die ik kreeg.

Het was voor mij een hele fijne manier van maken en mezelf elke keer weer tot iets nieuws te mogen verhouden, en juist ook als ik niet direct ‘aan’ ging op een thema. Dat vond ik vooral een mooie uitdaging. Het was vreselijk inspirerend en ik heb ook echt genoten van mijn eigen werk tot leven zien komen in andere mediums (ik ben toch als eerste schrijver) maar ik heb geprobeerd altijd ook beeld te maken en soms ook audio. Dit jaar heeft me de herinnering gebracht dat mijn werk voorbij woorden gaat en ik de maandelijkse structuur en input van de anderen echt nodig heb om consistent op te kunnen komen dagen voor mijn eigen makerschap.

Dank jullie lieve vrouwen, voor dit overstromende jaar!

Beluister hier Bowie's ingesproken brief
Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Salome Klashorst
Brief thema: Verlichting

Salome: Het ontwikkelen en omarmen van je eigen persoonlijkheden en patronen herkennen van jezelf en anderen. Mogen groeien en levenslessen zien als iets eigens en te gebruiken om doelen na te streven. Het is een continue verandering die iemand meemaakt in het leven. Waarin iedere levensloop anders is, niet goed of fout. Het ontdekken en vormen naar wie je wilt zijn en bent. Ik heb gevoel en aspecten vanuit de Astrologie naast de standaard informatie van de Wetenschap en literatuur vergeleken. Het is ontstaan vanuit een droom en zo tot zijn geheel gevormd door mijn interesses en wat mij toendertijd bezig hield uit mijn studie.
Het was dit jaar weer een magisch gevoel. Het kwam wat later dan verwacht maar dat maakte dit moment niet minder. Alles was netjes en zag er verzorgd uit. Precies hoe ik het fijn vind.

Enkel een andere zuster heeft naast papier een voorwerk toegevoed als aanvulling. Papier was het hoofdmateriaal. Voornamelijk wat steviger papier met illustraties en tekst. Het zag er in het geheel fijntjes uit. De aanvullingen vormen samen tot een mooi geheel. De kleur blauw is een zichtbare themakleur en is wel in iedere aanvulling zichtbaar. Subtiel of aanwezig. De aanvullingen die mij in het bijzonder hebben geraakt zijn die van Rosanne en Maartje. Ze spreken me erg aan omdat het zichtbaar aansluit bij mijn thema. Ook is de formaatkeuze iets dat mij aanspreekt. Een klein detail maar voor mij heel belangrijk. Ik herken de meeste gelijkenissen vanuit mijn eigen werk uit deze aanvullingen.

Het is een fijne aanvulling op mijn andere briefthema’s. Ik vind het heel fijn om de verhalen en hersenspinsels van andere zusters te lezen en of te zien verwerkt in vormgeving. Mijn thema zal altijd een interesse van mij blijven en deze ervaring neem ik er in mee.

Het was een heel prettig postjaar waarvan in het werk van iedere zuster prachtig vind. Alle werken passen heel goed bij elkaar. Daarnaast is het leuk om te zien hoe veel je van andere illustratoren/designers kunt leren.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief maker: Nicole van den Kroonenberg
Brief thema: Nature Rules

Nicole: Soms kan ik zo onder de indruk zijn van wat de natuur kan, doet en laat zien. Vanuit deze fascinatie heb ik twee momenten gekozen waarin ik totaal overdonderd was door een natuurfenomeen.

Eén ervaring was in Lapland, waar ik een besneeuwde berg beklom. Overal om me heen zag ik prachtige witte figuren — bomen die onder het gewicht van de sneeuw waren bezweken.

Mijn vraag aan de zusters was: Wat is jouw meest ontroerende of indrukwekkende ervaring met de natuur? Toen ik het pakket ontving, viel me meteen op hoe zwaar het was — echt een paar kilo. Later bleek dat Marieke hier een grote rol in had gespeeld. Dikke stenen, een mooie homp klei en zelfs een leien dakpan gaven een bijzondere twist aan het pakket. Pas later las ik haar prachtige brief.

Ik begon met de brief van Nienke. De eerste woorden die ik las, waren: …overleed mijn vader. Ik stopte acuut met lezen. Een schok ging door me heen. De herinnering aan mijn eigen vader, die een tijd geleden een herseninfarct had gehad, maakte dat ik helemaal verstijfde. Het duurde een week voordat ik weer de moed had om hem te openen.

Toen ik weer begon te lezen, pakte ik eerst de andere brieven. De brief van Isamo leek me veilig. Een prachtig geschilderd berglandschap lachte me toe. Achterop stond een ontroerend verhaal over hoe ze vroeger, in opdracht van haar ouders, de bergen introk, en hoe ze die nu met haar vriend beleeft. Soms moet je ouder worden om de natuur echt te waarderen zoals ze bedoeld is.

Berendine stuurde een eenvoudig leporello met summiere woorden — maar precies de juiste. Ze schreef over de berg La Croix en haar pelgrimstochten. Het deed me denken aan mijn eigen to-do-lijstje: ooit de Camino lopen. Misschien is dit het extra zetje dat ik nodig heb. Beatrijs vertelde over de geruststellende jaarlijkse cyclus, die steeds weer terugkomt. Hoe eindeloos de winter ook lijkt, hij gaat altijd weer over in de lente. Hoe troostend.

Eindelijk durfde ik aan de brief van Nienke te beginnen. Deze zin gaf me kippenvel: In 2025, in de nacht van 28 maart, overleed mijn vader. Deze woorden raakten me diep. Daarna las ik verder en beschreef ze op een prachtige manier hoe ze afscheid nam, en hoe ze daarna eigenlijk nooit meer de gordijnen wilde openen. Ze wilde niet dat er een nieuwe dag begon. Uiteindelijk deed ze het toch en de zon streelde haar gezicht. Iets wat ze nooit meer vergeet.

En dan Marieke-Louise, de koningin van de druktechnieken. Ze stuurde een prachtig blauw en neon roze tunnelboekje met geheime taal en een spannende afbeelding. Een kunstwerk op zich. Tot slot was er nog een absoluut topstuk. Het duurde even voordat ik alles had bekeken, zoveel verschillende invalshoeken en kleine kunstprojectjes zaten er in. In de brief die erbij zat, schreef Marieke met veel liefde over wat de paarden haar leerden op een reis. Dankzij haar overweeg ik nu om in februari een vijfdaagse tocht met paarden te maken — iets wat al jaren op mijn verlanglijstje staat. Lieve zusters, dank jullie wel voor deze reis.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Ilse
Brief thema: Lefsokken

Ilse: Er zit natuurlijk meer betekenis achter die lefsokken. Je kent die uitdrukking van Pippie Langkous wel… ‘ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk dat ik het wel kan’ maar dan toch net iets anders… ‘ik wil het wel maar durf ik ook’ Ik heb daarvoor al een aantal jaar terug mijn #lefsokken in het leven geroepen… van zie mij hier is even durven… en ik doe dit (on)gewoon … Want ja.. soms zijn hebben de allerkleinste normale dingen hele hoge drempels.

Een voorbeeld... ik vind het stom als iemand ziet dat ik een foto in het openbaar maak... op vakantie valt dat wel mee, maar gewoon thuis in mijn eigen omgeving. Ik weet het het slaat nergens op, maar ja wat zullen ze nou toch wel niet van mij denken... Zo heb je natuurlijk een heleboel kleine dingen die voor de een heel normaal zijn om te doen, maar voor de ander toch net een beetje extra spannend is. Ik vind het een heerlijk thema om bij anderen neer te leggen, om je denken uit je comfortzone te halen en wie weet je uit te dagen om er ook iets mee te doen.. want dat is natuurlijk het onderliggende idee/punt. Het lefsokken thema is ook een beetje ontsproten aan mijn voetendagboek.. ik ben namelijk gek op voetenfoto’s en op sokken... geen saaie zwarte of witte.. nee het liefst in vrolijke gekke printjes.

Ik maakte een geïllustreerd gedicht … Deze stuurde ik mee als cadeautje voor iedere zuster in mijn cirkel. Ik heb zoals je vooraf niet kan bedenken weer verrassende aanvullingen op mijn brief ‘lefsokken’ Van Jolijn ontving ik een geïllustreerde kaart met een ‘juist do it’ sportsok. Op de achterzijde een leuke inspirerende tekst.. met als tip dat ik niet moet twijfelen maar het gewoon moet doen. De lefsokken paste Eline als gegoten, dit jaar komt haar eerste boek uit, ze zat tijdens mijn themaboek nog in het schrijfproces. Zij maakte voor mij een klein boekje met geborduurde om slag met een van haar favoriete hoofdstukken uit haar boek… wat een eer om dat als een van de eerste mogen lezen.

Josanne maakte voor mij een mini wandkleed met een brug en een bungee-jumper… Jozien maakte een zine voor mij. Ze schrijft al geringe tijd korte teksten over dagelijkse imperfecte dingen. Ik kreeg van haar het prototype zine ‘dingen die misgaan in ons perfecte leven’ erg leuk geschreven met verrassende wendingen. Marjon maakte een mini wandkleed met een bijpassende heel persoonlijke tekst in een gedicht vorm met als titel lefsokken en met uitkomst ‘niet(s). Elske maakte een heuze speurtocht voor me. Ook kreeg ik van haar wat leesvoer een boekje over broekjes uuhh een b(r)oekje dus. Vol met ultrakorte lesbische zomerbroekjes, verhalen met bijpassende foto stickers…die ben ik nog even aan het ontcijferen en aan het bijplakken.

Het was weer een enerverend jaar, het is altijd mooi en bijzonder wat een ander doet met jouw idee / thema. Het opent altijd weer nieuwe ideeën en inspiratie..

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Ieke Sweers
Brief thema: Repareren

Ieke: Over hoe repareren me troost en verbinding laat voelen als de wereld even heel hard voelt. Hoe ik steekje voor steekje de rust voel, verbinding met culturen en de mensen om mij heen. Hoe ik in een cadans van stiksels mijn weg en plekje in de wereld weer kan vinden.

Alleen had ik opeens zelf reparatie nodig. In mijn maakmaand liet mijn lijf het afweten. Mijn energie was weg en mijn handen werkten niet meer. Ik heb rusteloos gezocht naar andere technieken om toch mijn brief te kunnen maken. Maar ik moest toegeven dat ik in de lappenmand lag. En toen ik me daar eenmaal aan overgaf en de rust er mocht zijn, kreeg ik opeens een idee. Een audiotour. Een audiotour waarin ik je mee zou nemen in het museum in mijn hoofd, op de plek waar alles wat ik beeldend wilde maken al een vorm had gekregen. Een audiotour van de beelden die ik wel wilde, maar niet kon maken. Mijn toer stuurde ik op op een mp3 speler, iets tastbaars. In een blauw glimmend doosje. Vaak repareer ik mijn kleding in blauw, voor mij een kleur van troost.

In mijn getypte brief heb ik openhartig verteld over hoe mijn lijf me nu en vaker in de steek laat. Niet als vraag om hulp of troost, maar gewoon om hoe de situatie was. Om hoe de situatie wel vaker is. En omdat het toch al zo mooi aansloot bij mijn thema repareren.

En ondanks dat ik er niet naar op zoek was dat wel wat ik terug kreeg. Een vierkante doos vol met liefde, verbinding, troost en zachtheid. Een doosje vol met steun en de verbinding van 7 zusters. Iets waar ik niet naar op zoek was, maar wel nodig bleek te hebben. Een jaar lang is er gewerkt aan een reparatiekit voor mij.

Door Maartje letterlijk in een reparatiekit. Ze herkende wat ik schreef, door het repareren van textiel heel je zelf ook een beetje. “Energiecentra die onze binnenwereld verbinden met alles om ons heen. Wanneer er een blokkade is kun je de verbinding met aandacht repareren.” Vanaf nu zul je lapjes, knoopjes en draadjes terug vinden in al mijn kleding die wat liefde nodig had en zo stop ik via Maartje extra liefde in mijzelf.

Astrid die mijn beelden uit mijn audiotour vorm gaf, omdat ik ze niet kon maken. In de vorm van pleisters gevilt en geborduurd. ”Iets zachts om ergens overheen te plaatsen”, om iets te helen. Zonder het ergens op te naaien heelde het een deel van mij. Iemand die mij opving, afmaakte en aanvulde wat ik op dat moment niet kon.

Salome schilderde een abstract landschap om in te verdwijnen, om in weg te dromen. Vol met gouden stipjes, verbonden aan mijn audiotour.

De herkenning deed me goed. Zo kruipt Rosanne net als ik soms ook het liefste onder een deken om even te verdwijnen. De zachtheid van een deken voel je terug in haar werk. Een uitzicht op bergen, geschilderd op een achtergrond van stukjes papier bijeen gehouden door kleine tapejes. Een landschap vol met kleine scheurtjes, en vol met extra liefde.

Eva borduurde voor mij een kussenhoes, bedoeld voor een kattenkussentje. In mijn audiotour hoorde je toevallig mijn kat Fiep content mee spinnen. Misschien niet helemaal toevallig, aangezien ze veel van haar tijd spinnend bij mij door brengt. Ze borduurde een tekst “Zuster Ieke, samen kruipen we onder jouw warme deken. 1 kat spint. 14 handen brengen oortjes in oortjes. 7 zusters die oortjes delen”. En daarmee is voor mij de cirkel helemaal rond, want ook ik nam mijn toer op onder mijn warme deken.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Marieke Verlangen
Brief thema: Inheems

Marieke: Sommige mensen behoren toe aan een plek. Ze hebben een relatie met de plek waar ze wonen, met de geschiedenis van die plek, met de gewassen die er gedijen, met de heuvel die er staat, de rivier die er stroomt. Er was een tijd dat mensen niet over de natuur maar tegen de natuur praatten, een relatie hadden met het land, zoals ze een relatie hebben met elkaar.

Ik dacht dat niet te hebben. Ik heb me nooit inheems gevoeld. Inheems leek bijna een exotisch begrip (of zelfs scheldwoord..) Tot ik op een bijzondere plek ging wonen. Ik leerde er kennis maken met alles wat er leeft, alles wat er inheems is en waar ik nu tot in mijn tenen mee verbonden ben. Een plek waar ik zorg voor wil dragen en die ook voor mij zorgt.

Ik vroeg mijn zusters of zij een connectie hebben met een plek. Waar hun wortels liggen. Of als ze nergens behoren, ze dan de plek waar ze wonen beter kunnen leren kennen. Kijken naar wat er groeit, inheems is en er een connectie mee maken.

Dat bleek moeilijker dan gedacht. Blijkbaar ben ik niet de enige waar een diepgewortelde connectie met een plek, of met het begrip inheems, niet vanzelfsprekend is. Het zijn vooral huizen, steden, en anderen waar moderne mensen mee verbonden zijn.

Berendine heeft het geluk wel een 'zielengrond' te hebben bij haar oma in Frankrijk. Een plek die haar bodem voedt en met haar meegroeit door levensfasen. Waarover ze een gedicht schreef dat zó goed het gevoel van inheems zijn beschrijft. Ze doet me ook een prachtige vertaling van ''Rondeurs des jours'' van Jean Giono cadeau. Met zinnen die ik in mijn hart wil dragen.

Van Nienke krijg ik een brief die me raakt en een serie collages. Zij is de enige zusters die afbeeldingen uit populaire tijdschriften gebruikt en die ze toch zo eigen weet te maken dat het authentieke beelden worden. Ze doet me ook een rood knoopje cadeau. Wat symbool staat voor ieders eigen unieke plek in de wereld. Waar je voor jezelf mag gaan staan, met alles wat je bent en niet bent. Ook als je fysieke thuis, zoals zij nu, als onveilig voelt en je je wortels op moet pakken.

Dat je het 'gevoel van behoren' in jezelf draagt en geen fysieke plek is, lees ik ook bij Marie Louise. Ze worstelt met het thema, maar maakt uiteindelijk een hele mooie pop up collage over een droomlandschap. Waar ze het meest zichzelf kan zijn en waar ze aan toebehoort. Ze schrijft me over de klik met Schotland en Antwerpen, over het altijd opzoeken van botanische tuinen en bibliotheken, over stormachtige stranden. Maar het is toch dat innerlijke landschap waar kunstenaars hun inspiratie halen waar ze zich thuis voelt.

Beatrijs is nooit 7 km verder verhuisd dan waar ze geboren is. Haar stevige wortels liggen diep in de Utrechtse heuvelrug. Ze doet me een gedicht, een setje zwerfkeien (voelen zij zich eigenlijk wel thuis?), een fijne aquarel van een tak cadeau en deze zin: ''De grond onder jouw voeten, is op dit moment van jou. Hier mag je zijn, mag je aarden, helemaal de diepte in.''

Van Nicole weet ik dat ze tot het water behoort. Ze schrijft ''Waar wind water kust en zon hun getuige is behoef ik niets meer''. Al haar hele leven zoekt ze water op en vond een thuis aan het water. In de stilte van het water vindt ze heling en rust. Ze maakte er prachtige linosnedes bij en een drie dimensionaal waterhuisje.

Isamo vertelt over haar oranje roots. Ze groeide op in een oranje huis. Bij een jeugdvriendje was alles juist blauw. Waardoor ze dacht dat iedereen opgroeide met 1 basis kleur, in een monochroom huis. Wat ik een heerlijke gedachte vind. Op papieren huisjes die aan, hoe toepasselijk een oranje lampionnetjes tak bungelen, staat tekst. Over hoe ze haar eigen thuis creëerde, met eerst veel wit en later toch ook andere kleuren en een vleugje oranje om te koesteren.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Mirthe
Brief thema: Dossier Hideaway

Mirthe: Morgen is mijn verjaardag en er ligt een groot cadeau op me te wachten in de opkamer. Ik kan het niet laten even te spieken en til de deksel van een mooi doosje op. Wat prachtig; ik ben nu al verrukt. De rest bewaar ik nog voor een speciaal moment wanneer ik alleen ben, passend in mijn thema.

Het terugzien van mijn eigen themabrief, voelt als de terugkeer van een vertrouwd familielid. Ik besef me dat het thema nog steeds actueel is en tegelijkertijd besef ik me dat ik intussen ben gegroeid. Ook besef ik me dat ik mijn zusters heb laten delen in een heel kwetsbaar stukje van mezelf.

“Het aanleggen van het dossier bleek een mooi persoonlijk proces. Tussen de regels & creaties door, vonden diepe wensen, doorleefde gevoelens en basisbehoeften een weg. Het besef viel mij zwaar dat ik altijd wel in mijn toevluchtsoord zou willen verblijven, maar dat dit elke dag vertaalt moet worden naar het hier & nu. ''Hideaway'' is een tool geworden. In verschillende hoedanigheden, ver en dichtbij buiten en binnen(in).”

Het verhaal van Ulla een jonge vrouw die de bewoonde wereld verlaat om te herstellen in haar toevluchtsoord – een huisje midden in de natuur- vindt haar weg op papier. Alleen ikzelf zal ooit weten hoeveel Ulla op mij lijkt en ook hoe het toevluchtsoord haar gesterkt heeft door alle jaren. Naast dit korte verhaal, heb ik het dossier aangevuld met andere passende dossierstukken die het thema voor mij onderstrepen. Het dossier an sich voelt als een hideaway.

De aanvullingen maakten mijn hart warm. Feilloos vervolgt zuster Yvonne het verhaal van Ulla, door Ulla een brief te sturen met een uitnodiging van de dieren uit het bos. Het is tijd voor Ulla om na alle seizoenen doorleeft te hebben in de hideaway, terug te keren naar de wereld voor wat het is. Op betoverende wijze geven de dieren haar allemaal een kracht mee om te gebruiken in de echte wereld. Ook ik ben betoverd. De brief van Yvonne voelt als een warm steuntje in de rug, van iemand die weet waar zij het over heeft, zoals alle brieven van Yvonne aanvoelen.

Zuster Monique, slaat de spijker meteen op de kop. Ze schrijft dat mijn dossier een herkenbaar “Inkijkje in mijn mooie brein vol hersenkronkels, vakjes en geluksmomentjes is in een wereld van overprikkeling” Heftig, treffend… het afgelopen jaar stond namelijk precies in het teken van dit alles te aanvaarden en van hieruit verder te werken. De zwaluwen op Monique haar victoriaanse brief mogen slapen tot de zomer komt : “Go to sleep, darlings till the summer comes again”. Het raakt me op een manier die ik niet goed kan verwoorden dat mijn themabrief Monique deed herinneren aan een jeugdboek dat zij keer op keer las, van een meisje dat in een boom woonde en langzaam in die boom veranderde. Maar dat zij niet meer weet welk boek dit is en nog steeds hoopt dit boek ooit te vinden. Vandaar ook mijn oproep mocht iemand dit verhaal herkennen, Monique te helpen vinden.

Daar is de creatie van zuster Marike, helemaal intuïtief gemaakt. De quote voorop over “omringen met zorgeloosheid en dat dat je ruimte was”, beschrijft wat mij betreft het hele thema. Ze schrijft over dat het dossier hideaway haar deels naar binnen doet keren, naar de essentie, maar tegelijkertijd ook steeds minder wil ‘hiden’ omdat de wereld te mooi daarvoor is, wat een prachtige aanvulling voor dit dossier! Samen met de steeds terugkerende Haiku’s in haar brieven die me verwonderen. En ook haar foto te mogen zien maakt het persoonlijk en tastbaar.

Zuster Rianne - met een weergaloos creatief brein en briljante uitvoering - vouwde een mapje in de Turkish fold, een blauw met goud Dossier Hideaway. Mijn thema bracht haar terug naar haar kindertijd waar haar eigen slaapkamer haar hideaway was. Iets wat ik ontzettend herken. Waar zij haar creativiteit tot uiting mocht brengen en dat deze hideaway tot op de dag van vandaag met haar meegroeit. De dieren uit het bos komen ook hier kijken in de vorm van Lino-snedes & afdrukken. Zo mooi. Zo lief: de deur van Rianne haar hideway & hart staat altijd op een kier voor welke hulpvraag dan ook… en dat geloof ik meteen.

“Soms verstop je je terwijl je eigenlijk gevonden wil worden” uit de brief van zuster Esther. Het kippenvel die ik toch al non stop had tijdens het lezen van alle brieven, sterkt aan.
Onderin de doos ligt het platte werk met kijkflapjes van zuster Esther. Zoals ze zelf ook schrijft “het zal geen verassing voor jullie zijn dat de natuur mijn toevluchtsoord is”. Dat is het zeker niet lieve Esther, wij kennen én delen jouw liefde voor de natuur. Hoe ook dit weer is uitgevoerd is ontroerend, de brief met het leed dat levensgebeurtenissen heet, maar ook de energie, inzichten, verwerking en rust die de natuur Esther geeft gaan hand in hand.

En dan het doosje dat ik tot het laatst heb bewaard van zuster Carolien. We onderhielden het afgelopen jaar contact om elkaars proces te volgen qua zusterhood. Carolien maakt op geheel eigen en heel tastbare wijze een droomboomhut voor Ulla. Carolien werkt & denkt voor mijn gevoel altijd zo clean en toch heel gezellig en beeldend. In elke aanvulling heeft zij een persoonlijk gedicht geschreven die mij keer op keer wist te raken. Zo ook dit gedicht, op wc- papier notabene, de tekst refererend naar mijn eigen dossierstukken… waardoor het zo nauw aansluit en voelt alsof het begrepen is, evenals wat ze schrijft in haar altijd persoonlijke brief op steeds weer passend briefpapier.

Mijn hart is vol. Ook Ulla voelt zich gezien, veilig in haar hideaway. En wie weet duikt ze in de volgende zustercirkel wel weer op? Want waar (in het leven) je ook zit, de zusters weten je te raken...

Bekijk meer foto's uit deze brief

Briefmaker: Rosanne Hustinx
Brief thema: 105 minuten droom

Rosanne: Mijn brief van dit jaar ging over een van mijn lievelings dingen, films. Ik houd heel erg van verhalen en met films kan ik helemaal wegdromen en ontsnappen van de werkelijkheid!

Ik vroeg mijn zusters of ze ook zo konden genieten van films en welke dan hun favoriet waren of waar ze een speciale herinnering aan hebben. Ik kreeg zo veel leuke antwoorden!!

Judith maakte een ode aan haar lievelingsfilm ‘Le Fabuleux Destin d'Amélie Poulain’ met een leporello van haar eigen persoonlijke realistisch liefdes verhaal, zo mooi!

Eva maakte een prop uit een film, een stapel dollars of een klomp drugs in papier gewikkeld als in een gangster film! Met daarin een graveyard van ‘Broken Dreams, movies never made’ films die helaas nooit het witte doek gehaald hebben, met daarin ook haar eigen droom, hopelijk krijgt deze ooit vorm!

Van Maartje kreeg ik een klein flip boekje over hoe boeken voor haar zijn als films voor mij, een manier om even te ontsnappen, te dromen, en even heerlijk weg te vliegen!

Ieke begint haar brief met het statement dat ze niet van films houd, het duurt te lang, of gaat te snel, dat snap ik ook, sommige films vergen veel aandacht! Maar toch kijkt ze een film en vind het zelfs leuk!! Voor haar moet een film een beetje traag zijn, vreemd zijn en diepgang hebben. Wat een mooie ontdekking! Ze vulde mijn boekje aan met films waar ze van genoten heeft.

Astrid maakte ook een aanvulling op mijn boekje, met mooie getekende scenes van haar favoriete films! Studio Ghibli en Michel Gondry zijn ook twee van mijn favorieten!

Salome maakte een typografisch werk met quotes uit lievelingsfilms! Ik hoor zo de karakters in m’n hoofd!

Brief Maker: Manon Ster
Brief thema: Rariteitenkabinet

Manon: Ik kwam op het idee om een ‘rariteitenkabinet’ te maken, omdat mijn kinderen me vaak een beetje ‘RAAR’ vinden. “Mama met haar rariteiten” wordt vaak geroepen. Overal in huis vind je namelijk kleine verzamelingen, de ene collectie nog gekker dan de andere. Van een hutkoffer vol popjes, collectie vintage VIEWMASTERs, een wandkast vol met bijzonder VINYL, bergen FISHERPRICE, keukenkasten vol met pastelkleurig servies, dozen vol prachtige vintage kerstversiering, vitrinekastjes vol met PIEPFIGUREN en RARITEITEN. Dat ik een verzamelaar ben, valt niet te ontkennen. “Een pure gezonde oerdrift waar ik gestalte aan kan geven.”

Ik ben heel benieuwd of de zussen uit de cirkel ook verzamelingen hebben of hadden, wat hun ‘hebbedingen’ zijn. Wat gebeurd er als ze de deuren van mijn zelfgemaakte kastje openen? Is het te druk, te rommelig of wekt het juist interesse op en wordt je geprikkeld?

Vorige week kreeg ik mijn doos weer terug. Ik heb uren genoten van de verhalen, herinneringen, verzamelingen, eigenaardigheden, foto’s, creativiteit, tastbaarheid, nieuwe schatten, indrukwekkende gedichten, (ogen)blikjes, verzamel-geluk, mini exposities, frisse inzichten en geluksmomentjes. Vooral de nostalgische gevoelens die we delen, sprongen eruit: van de postzegelverzamelingen van onze opa’s, onze passie voor papier tot de schoonheid van het alledaagse.

De brief van Myrte heeft de uitstraling van een pen-brief van vroeger, dit gaf me meteen een nostalgisch gevoel. Ze schreef me: “Je brief gaf me toestemming om mijn eigen rare ik en mijn verzamelingen te herkennen en nog veel mooier, te erkennen. Herkenning toen ze schreef: “Mijn creatieve brein raakt juist geprikkeld door alle mogelijkheden en gesorteerde schatten, terwijl het brein van manlief overprikkeld wordt door de chaos om hem heen.” Ze schreef een prachtig gedicht en vulde het bruidssuiker doosje dat ik haar gegeven had vol met mooie nieuwe hebbedingen uit haar eigen verzameling.

Monica maakte een prachtig verzamel-gelukdoosje gevuld met moois en een wonderlijk collage-boekje. Heel mooi, authentiek en gedetailleerd gemaakt. Ze schreef: “Dankjewel Manon voor het weer bewust maken van alle schatten die hier in huis aanwezig zijn.” Ontzettend leuk om te horen dat haar man ook een verzamelaar is van rariteiten en vreemde muziekinstrumenten. Haar opa verzamelde sigarenbandjes “Ik herinner de geur van de sigaren en het hout van de doosjes” In een oogwenk was ik even in gedachten bij mijn opa die ook wel eens een sigaar opstak.

Carla dacht in eerste instantie dat ze niets verzamelde, maar al heel snel kwam ze erachter dat ze net als ik, ook beelden verzamelde. Ik geniet van haar woorden en de prachtige doeltreffende zinnen: “De natuur die straalt en de stad als ze druist” Ze maakte een klein mooi doosje “Hoe Carla kijkt” met een mini verzameling uit haar persoonlijke beeldbank. Afbeeldingen, plaatjes en impressies van “het kleine dagelijkse en terloopse geluk.”

De meeste overeenkomsten heb ik met Petra, ik had het zelf niet beter kunnen verwoorden. Ze schreef: “Elk voorwerp, een bloemetje, stukje papier, schelpje verteld een verhaal en draagt bij aan mijn creativiteit en levensgeluk. Verzamelen is voor mij een manier om de schoonheid van het alledaagse te ontdekken. Wat voor anderen waarschijnlijk rotzooi en chaos is, brengt mij inspiratie en vreugde.” Ze schreef een machtig mooi gedicht en maakte een prachtig verfijnd (ogen)blikje, een kunstig mini-museum om aan de muur te hangen.

Inge maakte van de maand september een dagboekje vol liefde en geluksmomentjes. Deze aanvulling was wel heel persoonlijk, want juist in deze maand deelden we samen een aantal levens-hoogtepunten. Onze kinderen waren allebei jarig, mijn vrijgezellenfeestje en mijn bruiloft. Heel bijzonder en waardevol om te lezen hoe zij dit allemaal ervaren heeft. “Volmondig ja zeggen aan de liefde & het leven.”

Danique dacht in eerste instantie dat ze niets verzamelde en dat ze vooral houdt van ontspullen, opruimen en ordenen. Ze vond mijn kastje, druk, overvol en alles behalve opgeruimd. Toch werd ze geprikkeld om te kijken wat er allemaal in verborgen zat en heeft ze er met interesse naar gekeken. Ze schreef: “Jouw kleine spulletjes in het bruidssuiker doosje lieten me niet los.Ik ben ermee op pad gegaan. Waar de spulletjes naar toe gegaan zijn, is te zien in het doosje onderin de kast.” Ik was diep onder de indruk. Van elk dingetje dat ik haar gaf, maakte ze een foto op een passende locatie. Zo ging het Maria-ovaaltje naar een kerk, het strandjuttertje ging naar het strand, het vogeltje bevond zich in een voederbak, etc. Het allermooist vond ik het pad van het tinnen soldaatje, die belandde op een geadopteerd graf op het oorlogskerkhof, zo bijzonder dat er een traan over mijn wangen liep.

Ik ben zo ontzettend dankbaar voor deze bijzondere verzameling van uitzonderlijk mooie aanvullingen uit deze even zo bijzondere liefdevolle creatieve cirkel van verbinding.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Frederike Chorus
Brief thema: Balans & Evenwicht

Frederike : Een thema dat op vele manieren terugkomt in mijn leven. Disbalans in het evenwicht en tussen draagkracht en draaglast bleek een thema waar een aantal zussen uit mijn cirkel ook mee te maken hebben gehad. Een troostrijke gedachte. Ik schreef in mijn brief het een en ander over mijn leven en stelde de zusters vragen als: “Ervaar jij jouw leven als ‘in balans’?” en “Welke dingen helpen jou om balans en evenwicht te hervinden in uitdagende tijden?” Ik maakte voor het eerst een ets en besloot iedere zuster er een te geven. Om zelf te houden of om als start te gebruiken voor een bijdrage aan mijn brief.

Het was een bijzonder gevoel om mijn brief, aangevuld door anderen, terug te krijgen. Dat zes anderen aandacht hebben besteed aan het lezen van en maken met het thema waarover ik schreef raakte me. Dat sommige van de zusters me zulke persoonlijke verhalen hebben toevertrouwd ook. De aanvullingen van de zusters brachten herkenning en dat vond ik wel troostrijk. Het werken aan mijn eigen aanvullingen heeft me dit postjaar dichter bij mezelf en wat ik belangrijk vind gebracht. Het was fijn om steeds een periode ‘op een thema te kauwen’. Ik ben benieuwd naar het komende jaar

Marijke, een mede-weegschaal, schreef een mooie brief over haar eigen ervaring rond het thema en maakte een tweeluik. Een deel over hoe anderen haar in balans helpen blijven en deel twee over balans vinden van binnenuit, zonder verwachtingen van anderen. Mooie verstilde beelden.

Julie stuurde me een geschilderde boom in yoga-pose met een mooie persoonlijke brief. Ze vertelde hoe en waarom mijn brief en die van de andere zussen haar geraakt hadden. Over hoe yoga haar helpt in balans blijven en hoe je in boom-houding, op één been, nog steeds kunt vertrouwen op je wortels

Máire maakte een heel mooi mensfiguurtje met een rugzak met de nodige bagage. Ze schreef als antwoord op mijn delen een stuk over haar eigen gezin van herkomst. Op prachtig geïllustreerd papier uit een boek denk ik, waar ze bij tekende. Ik herkende veel aspecten uit haar levensverhaal. “Your energy is yours and mine is mine” zegt ze tegen zichzelf als iemand haar overvalt met iets. Waardevol advies!
Anna heeft op mijn ets een quote gemaakt in handlettering. Ze maakte een bewegend kunstwerk waarbij je door aan een pijltje aan een touwtje te trekken een theepot thee kunt laten inschenken. “Je moet de pot uit evenwicht brengen om thee te kunnen schenken” staat erop. Een gezegde waar ik als vervend theedrinker meteen iets mee kan natuurlijk. Ze schrijft de troostende zin: “Ieder mens heeft z’n eigen balans. Er zit altijd een deel in je dat nooit uit balans kan raken. … Het is je veilige basis, je thuis.”

Sabine gaf me veerkracht in de letterlijke zin van het woord. Ze maakte een mobiel van veren als fysieke reminder aan dat wat ons als mens door moeilijke tijden heen helpt: veerkracht. Fijn om zo’n stukje natuur te ontvangen.

Melissa maakte een magisch klein wereldje in een doosje vol geweldige details. Een diorama van levenskunst. Ze noemde het ‘moeder natuur’. Omdat ze door moeder natuur altijd weer thuiskomt bij zichzelf. Haar brief was enorm herkenbaar op meerdere manieren. Niet alleen ons gezin van herkomst met vele overeenkomsten. Haar manier van evenwicht en balans behouden is het stilzetten van de tijd. Stil zitten. Zien, voelen, ruiken, luisteren, proeven. Zoet, zuur, donker, licht, yin, yang, geschater en tranen.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Petra Rekman
Brief thema: Reis door de 9 Energiecentra

Petra: In mijn brief schreef ik: "Als we samen langs de negen centra gaan, ontvouwt zich een diepgaand verhaal – jouw verhaal. Het begint in het Hoofd, waar onze gedachten dansen als sterren aan de nachtelijke hemel, en het reist naar het Wortelcentrum, waar de basis van jouw kracht ontspringt. Elk centrum vertelt een uniek verhaal over jouw energie, over hoe je de wereld in beweging brengt en hoe je jezelf daarin vindt. Laat deze brieven en collages niet alleen een uitleg zijn van je Human Design, maar een liefdevolle uitnodiging om dieper te duiken in wie je bent. Laten we samen ontdekken hoe we, door in afstemming te leven met onze eigen design, een leven kunnen leiden dat in lijn is met onze diepste essentie."

Zusterhood was voor mij de manier om mijn ontdekkingsreis in Human Design te delen, dus maakte ik 9 boekjes, één voor elk energiecentrum. Het was een creatief proces dat zoveel inspiratie en plezier bracht. Het voelde als een impuls die veel meer zou losmaken. Ik gaf mijzelf ook toestemming om te spelen en experimenteren en mijn perfectie los te laten.

Elke brief die ik van mijn zusters ontving was een cadeau. De thema’s waren verrassend en kwetsbaar, en gaven me een kijkje in hun leven. Het fantastische magazine van Inge heb ik ademloos gelezen, met een lach en een traan van herkenning. Ik was onder de indruk van haar magazine en de openheid waarmee ze in human design dook. Het magazine pronkt nu trots op mijn koffietafel.

Wat ik zo bijzonder vond, was dat, hoewel we elkaar niet kenden, er zoveel raakvlakken waren in onze verhalen en ervaringen. De verschillende zienswijzen, en de verrassende, originele benaderingen van elk thema gaven me nieuwe inzichten en ideeën. Het was zo mooi om te zien hoe iedere zuster haar thema op haar eigen unieke manier tot leven bracht.

Het topstuk voor mij was Manon’s rariteitenkabine. Als verzamelaar was ik helemaal in mijn element, en kreeg ik zelfs een prachtig vintage doosje vol mini schatten, dat ik nu echt koester. Manon’s aanvulling op mijn thema heeft mijn hart gestolen: prachtige kaartjes met de centra erop en een blauwdruk mobiel die ze zo mooi had bedacht en uitgevoerd. Die krijgt een speciaal plekje aan mijn kunstwand.

Maar iedere zuster bracht iets bijzonders en heel persoonlijks. De tekeningen van Carla, met haar mooie woordkunst erbij, zijn echt uniek. Ze heeft een zo bijzondere en opmerkzame manier van kijken en het onder woorden brengen van haar gedachten. Het energie-doosje vol sterren van Myrte, het kunstboek van Monica, het borduursel van Danique wat perfect synchroon liep met mijn eigen borduursels – alles was even bijzonder. Het is echt ongelooflijk hoe Marieke ons zo goed bij elkaar heeft kunnen brengen.

Het was niet alleen de inhoud die raakte, maar vooral de manier waarop die gedeeld werd. Maar wat mij het meeste raakte, was de openheid en kwetsbaarheid die iedereen deelde. Het voelde alsof we samen een veilige ruimte hadden gecreëerd. Het was een ervaring die ik niet had willen missen, en ik ben enorm dankbaar dat ik deel mocht uitmaken van dit initiatief. Dankjewel lieve zusters voor alle vonken die mijn creativiteit in vuur en vlam hebben gezet!

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Monique Wingen
Brief thema: Modificanti

Monique: In de zomer van 2023 was ik in het Kröller-Müller museum en zag een expositie over het Futurisme. De Futuristen zagen kleding als een manier om zich snel aan te kunnen passen aan verschillende gemoedstoestanden en omstandigheden. Ze deden dat met MODIFICANTI; accessoires van stof in felle kleuren en geometrische vormen die met buttons op hun kleding bevestigd konden worden. Ik vroeg de Zusters in mijn cirkel zichzelf uit te drukken in Modificanti. Dit alles in een schetsboek dat ik meestuurde zodat het een blauwdruk van de karakters in de cirkel van 2024 zou worden. Een prachtig schetsboek kwam terug.

Marike is niet te vangen in 1 ' iets' en dat vond ik erg leuk om uitgebeeld te zien. Ze heeft gespeeld met meerdere vormen en kleuren. Met elfjes geeft ze het 1 naar het ander aan dat zo iets nieuws vormt. Rondjes, driehoeken, groen zijn de cyclus van haar leven. Een veelzijdigheid van een kleurrijke vrouw in vrijheid.

Yvonne merkte dat alles wat ze wilde uitdrukken een ronde vorm kreeg. Stromend en meebewegend naar binnen of buiten. Ze maakte prachtige figuren die mij aan de natuur doen denken. Met een mooie tekst over je goed genoeg voelen geeft ze me een mooie boodschap mee. Haar modificanti is een prachtig geheel van kleuren en patronen, wederom denkend aan de natuur en de aarde. Iemand die je eigenlijk niet kent, daar kom je zo opeens heel dichtbij.

Esther maakte een Go with the flow modificanti en maakte voor mij 3 prachtige accesoires. Ze geeft haar voorkeuren aan met ronde vormen en ginko blaadjes ( mijn lievelings!). Leuk dat ze blaadjes gebruikt want voor haar thema heb ik ook een blaadje gemaakt.

Rianne heeft dmv 6 stappen uit een 'maak-challenge' een geweldige manier gebruikt om tot een persoonlijk eindresultaat te komen. Iedere stap heeft ze laten zien en uiteindelijk de toelichting bijgevoegd en de uitdaging om er zelf ook 1 te maken op deze manier. Iets waar ik me meteen al op verheugde te doen. Haar resultaat was vrolijkheid en persoonlijkheid; creeeren door zonder na te denken maar te doen. Iets dat ik ook mee gaf in mijn themabrief.

Carolien maakte een slingertje van de modificanti die ik voor mezelf liet maken in het Kröller-Müller museum. Het voelde als mijn persoonlijkheid vieren :-) Haar brief schreef ze op futuristisch briefpapier. Heel passend gevonden!
Ook zij koos voor ronde vormen voor meebuigend en zacht en altijd in beweging. Met mooie printjes als taartpunten geeft ze haar persoonlijkheid in een modificanti weer. Haar liefde voor schrijven komt tot uiting in een prachtig gedicht waar ik meteen door geraakt werd. Het komt voort uit hersenspinsels hoe je gevormd bent.

Mirthe zoekt naar de mogelijkheden van de beperkingen van Geometrische vormen. Die mogelijkheden heeft ze gevonden! Met prachtige collages in goud en groen en heel veel materialen geeft ze vele verschillende aspecten van zichzelf bloot. Ze geeft aan mijn modificanti feilloos te begrijpen en dat kan ik alleen maar beamen als ik die van haar zie. Op zoek naar jezelf voor de zoveelste keer. Maar als je dat allemaal zo creatief kan uitbeelden ben je al veel verder dan je denkt. Ze eindigt mijn schetsboek op een prachtige manier met een ' Modificanti Diamanti' ingeslepen in de laatste pagina's. Geslepen facetten op een bedje van wol omringd door omgevingsfactoren, onverwoestbaar. En dat geeft voor mijn gevoel alle vrouwen van deze mooie cirkel weer.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Danique Peeters
Brief thema: Buiten

Danique: Het strand van Westenschouwen samen met mijn hond Lily, parende waterjuffers fotograferen, egels die ’s nachts komen eten in mijn tuin. Buiten is alles en zoveel meer. Ik besloot daarom aan mijn zusters te vragen of ze mij in de komende maanden wilden vertellen over hun ‘buiten’.

Er arriveerde in december een doos vol aanvullingen op mijn thema. Zo’n hele doos vol creativiteit overviel me een beetje. Waar te beginnen? Daarop besloot ik elke dag één aanvulling te openen en daar dan echt de tijd voor te nemen. Het werd elke dag een klein feestje om me helemaal onder te dompelen in een van de aanvullingen. Wat meteen in het oog sprong was het gebruik van natuurlijke materialen in de verschillende aanvullingen, zelfs de manen van een paard werden bijgevoegd aan een brief! Dit thema heeft me gebracht dat ik nog op veel meer manieren kan kijken naar ‘buiten’.

Monica schrijft in haar brief over haar tuin, een feest voor haar zintuigen. Ze maakte een boekje met prachtige beeldende kunstwerken rond het thema. Ik kon hierdoor heel goed zien hoeveel buiten zijn ook voor haar betekent. Manon’s favoriete ‘buiten’ blijkt dezelfde als de mijne, namelijk Westenschouwen en Burgh-Haamstede aan de Zeeuwse kust. Zij maakte een ode aan Zeeland met foto’s die zij daar gemaakt heeft. Het was een feestje om naar te kijken.

Carla vindt haar favoriete ‘buiten’ in de stad. De levendigheid, het mag alles zijn. Ze maakte een prachtige schildering met aan de andere kant een gedicht over buiten. Vooral de zin: “buiten mag je spelen, met wie je al bent en wie je wilt zijn” raakte me erg. Petra beschrijft hoe de natuur kunst op zich is, en hoe zij kunst maakt met inspiratie uit de natuur. Ze liet me zien dat van buiten naar jezelf kijken ook een vorm van ‘buiten’ is. Haar boekje met veel natuurlijke materialen en kleur, langs de seizoenen van het jaar, maakte me erg vrolijk.

Inge pakte het thema heel talig aan en schreef op briefjes wat ‘buiten’ allemaal is voor haar. Ze maakte een collage met allemaal plaatjes van buiten, en nodigde me uit deze rechtop te zetten met het bijgevoegde kaarsje erbij, om alles rustig te lezen. Echt een momentje van rust.

Mirthe laat me haar buiten letterlijk zien door een plattegrond te tekenen van haar ‘buiten’. Inclusief de route die ze met haar paard Zen rijdt, en wandelroutes voorzien van teksten over buiten. Bij de brief vond ik manen van haar paard, om aan te voelen en te ruiken. Zo werd buiten wel heel tastbaar!

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Inge de Kok
Brief thema: Verwachtingen & verlangens

Inge: Ik wist niet precies wat er van mij verwacht werd en vond het om eerlijk te zijn best spannend. Met die gedachten is het thema, verwachtingen, ontstaan. Maar al schrijvend over dit thema werd het groter en groter… precies dat wat ik niet wilde voor een eerste keer. Wat wilde ik dan wel met dit thema? Zo kwamen ook de verlangens erbij. Verwachtingen & verlangens.

Het is uiteindelijk een richting op gegaan die ik niet had verwacht, maar het heeft zeker mooie dingen teweeg gebracht. Mijn eigen thema plopte het hele jaar door bij iedere thema brief wel weer ergens op. En toen ik mijn brief uit ging pakken en de reacties van de zuster mocht lezen, was ik geroerd, verrast, in de war, enthousiast, blij en nog veel meer tegelijk. Wat een prachtige ervaring. Wat een cadeau dat ik hier aan mee mag doen.

De brieven van mijn zusters lezend besef ik mij dat er nog zoveel te leren valt voor mij op het vlak van verwachtingen. Zoveel mooie inzichten en nieuwe manieren van kijken.

Zuster Danique; Verwacht het onverwachte. ZIJN is ook genoeg. Deze twee kleine zinnetjes bleven zo lang in mijn hoofd doorklinken. Ik voelde het meteen gaan stromen, ruimte voor nieuwe ontwikkelingen.

En dan het prachtige boekje van Manon. Hier had ik al een sneak preview van gezien en daar was ik al helemaal door geroerd. Dat iemand dit speciaal voor mij heeft gemaakt. VERWACHT NIETS maar WAARDEER ALLES. Was een regel tekst die mij heel erg triggerde. Wat maakt dat ik weer zo anders naar mijn eigen thema ben gaan kijken.

Ook dingen die beschreven werden, door Monica, die ik zo herken. Dat je dingen verwacht en dat het toch anders verloopt. En dat je vervolgens het vertrouwen mag hebben dat het goed komt. En dan de – verheugjes – die ik mocht ontvangen van zuster Carla. Ik ga ze de komende periode inplannen, uitvoeren en mij verheugen.

Myrte schreef ook zo mooi over patronen herkennen in verwachtingen. Het thema raakte haar door mijn brief en het raakte mij vervolgens weer door haar brief. Hoe mooi is dat. Van verwachten en verlangens naar verwonderen. Deze zin neem ik zeker met mij mee.

Als laatste de brief van mijn zuster Petra. Petra die zelf ook een thema had waar ik erg door geraakt was. Waardoor mij nog meer duidelijk werd dat ik meer naar mijn gevoel mag leven. Meer mag luisteren naar mijn eigen verlangens, want niet alles wat ik verlang of verwacht is van MIJ! Zo raakten onze thema's verweven en verbonden. Wat is dit toch fantastisch. Wat een mooi jaar!

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Inge Dussart
Brief thema: Hoofd op een kier

Inge: Ik koos het thema niet, het thema koos mij. Het begon met een gevoel, de pijn van afscheid moeten nemen. Ik legde het - in woord en kleur - vast in een kortverhaal over dementie, een verhaal over afscheid nemen in stukjes, over wat je verliest en wat je er heel soms voor in de plaats krijgt.

Hoofd op een kier.

Ik vroeg mijn medezusters waarvoor zij hun hoofd op een kier zetten (gewild en ongewild) en waarvoor ze het beter wat meer zouden sluiten. Ik kreeg een doos vol antwoorden en ze zijn stuk voor stuk hartverwarmend, persoonlijk en prachtig.

Wat een geschenk om dit te mogen ontvangen, om al die bijdrages te mogen bekijken, lezen, voelen,… Ik ging er meteen snel doorheen, gulzig, nieuwsgierig met veel ‘Oh’s en in de dagen die volgden kreeg elke bijdrage pas echt de aandacht die ze verdiende en de oh’s maakten plaats voor een glimlach, een krop in de keel, een traan in een ooghoek,…

Iedereen haalt iets anders uit de themabrief en gaat daar mee aan de slag en dat maakt deze cirkel zo bijzonder, zo verrijkend.

Marijke gaf me een doosje om me eraan te herinneren licht en donker toe te laten om voluit te kunnen leven. Bieke schreef een boekje en zette in de brief ‘een thema naar mijn hart, een aanvulling uit mijn hart’. En dat was voelbaar. Zo herkenbaar, zo mooi. Ik ga dit nog vaak doorbladeren.

Ook het boekje van Sophie raakte me. De kaart met wijze woorden reist een tijdje met me mee van kamer naar kamer, zodat de boodschap de tijd heeft binnen te dringen. Elke’s lieve woorden en kleurrijke mensenpuzzel riepen fijne herinneringen op.

Maaike lijkt bij elke bijdrage wat plantenkracht toe te voegen, als medicijn, en haar persoonlijke anekdotes hielpen me om het plaatje van wie mijn moeder was/is weer een beetje completer te maken. De laatste bijdrage was van Anja. Ze slaagt er in om van elke pagina een kunstwerk te maken van beeld, woord en draad, waarin je telkens iets nieuws ontdekt.

Zusterhood heeft 2024 een beetje mooier gemaakt, warmer, meer verbonden, ik kan niet wachten om een nieuw zusterhood-jaar te starten.

Bekijk meer foto's uit deze brief

Brief Maker: Emmy Maessen
Brief thema: Hoe klinkt jouw lied?

Emmy: Hilma af Klint heeft een serie gemaakt genaamd de Zwaan. Van organisch naar geometrisch en weer terug. Een ontwikkeling van contrast naar eenheid. Niet harmonie vs conflict, maar een cyclus van harmonie naar conflict en weer terug naar een hernieuwde vorm van harmonie.

Wat een cadeau was het om mee te mogen doen aan de Zusterhood circel. Een plek waar gedachten vorm krijgen, een uitnodiging om contact te maken met elkaar op een heel ander vlak. Heel puur. De stip aan de horizon, al verdwalend jezelf tegenkomen, de zaadjes laten kiemen met hulp van de wereld (de dieren, de natuur, het leven) om je heen. Als ik alle brieven bekijk is deze zin een samenvatting van het geheel, een liefdevolle, stimulerende en motiverende reis.

Mijn thema ‘Hoe klinkt jouw lied?’ was ingegeven door het feit dat ik mijzelf door de jaren heen kwijt was geraakt. Een beklemmend gevoel van binnen, een onzichtbaar conflict, hoe te zingen? Het maken voor anderen was een vorm van mijn eigen lied zingen. Met het uitpakken van mijn eigen pakketje voel je de aandacht en tijd die er door andere in gestoken is, je ziet soms ook de worsteling hoe dit aan te pakken en hoe dat weer visuele pareltjes voorbrengt. Kortom een fijne vorm om in verbinding te staan met anderen, onder werpen aan te raken die je verrassen, doen nadenken en prikkelen. Liefs, Emmy

Brief maker: Esther Schilder
Brief thema: Groei

Esther: Wat een bijzonder avontuur was dit.

Ik zag dit initiatief ineens voorbij komen. Ik werd meteen enthousiast. Zoveel kleur, inspiratie en aandacht, en dit alles door een grote community van alleen vrouwen.

Het toeval was, dat ik mijn in het jaar 2024 meer wilde focussen op eigen analoog werk. Veel digitaal bezig geweest met illustreren. Nu wilde ik mijn eigen maak en knutsel cocon weer in. En voilà Zusterhood kwam op mijn pad. Het moest zo zijn. En of ik analoog uitgedaagd ben!

Zonder Zusterhood had ik verschillende werken nooit gemaakt. Het had nooit in me opgekomen. Alleen op dit vlak al zoveel geleerd en met verschillende materialen bezig geweest. En dan heb ik het nog niet eens over de thema’s die langs kwamen. Ontroering, herkenning, verwarmend.

Bijzonder hoe iedereen de wereld met zijn eigen ogen bekijkt en interpreteert. Ook de kwetsbaarheid in de themabrieven en aanvullingen vind ik zo verbindend. Zusters delen onderwerpen met je, alsof je naast ze staat. Zowel in werk als in tekst. Ik heb me met elk pakje wat ik weer binnen kreeg, weer zo bevoorrecht gevoeld. Ik mag hier aan mee doen! Ik mag een toevoeging doen, ik mag leren en groeien.

Aan het eind, na een heel jaar wetende, dat mijn thema op reis is. Het weer terug krijgen, stampvol met aandacht en liefde van zusters die ik nog nooit heb gezien. Ik was er stil van. Dat iemand dit voor mij heeft gemaakt, heeft hier over nagedacht, er tijd in gestoken. Dat allemaal voor mij. Hebben de toevoegingen mij persoonlijk ook wat gebracht? Zeker. Het antwoord op mijn themabrief was zo positief, licht, hoopvol.

Groei komt met stappen, een zaadje is niet binnen 1 dag een plant. Het is een proces wat liefde, geduld en aandacht nodig heeft. Met dit in gedachte, alweer zin in Zusterhood 2025.

Brief Maker: Anja Woutersen
Brief thema: Vertragen

Anja: Mijn passie voor mijn werk neemt soms een loopje met mij en ik voelde de druk van de ratrace van onze maatschappij. Ik wilde soms hard op de rem staan, maar het is lastig om dit ook echt te doen. Ik besef dat ik veel kansen heb gekregen / krijg en deze wil ik ook benutten. Ik heb zoveel interesses en passies en wil alles uit het leven halen, maar het is ook nodig om af en toe te vertragen en te luisteren naar mijn lichaam en geest.

Vertragen is voor mij niet zomaar een keuze, het is noodzakelijk om te kunnen blijven groeien en bloeien. Dit thema wilde ik graag de wereld insturen via deze brief in de hoop dat de input, inzichten en ervaringen van enkele zusters mij inspiratie zouden geven om meer te vertragen.

Toen het pakje, na negen maanden reizen, eindelijk terug in mijn brievenbus lag, vond ik het spannend om het te openen. Ik heb het even voor me neergezet en niets gedaan, gewoon gekeken naar de doos die daar voor me stond. #vertragen. Eén voor één nam ik de verwerkingen uit de doos. Sommige elementen waren ontroerend, mooi en inspirerend. Sommige beelden waren bijzonder krachtig in hun eenvoud en dit zorgde voor innerlijke vertraging. Hier zit misschien een sleutel voor mezelf, voelde ik. Zou eenvoud vinden in mijn eigen beeldend werk helpen in mijn proces van vertragen in het dagelijks leven?

In de brieven en verwerkingen vond ik een schat aan diverse zienswijzen en emoties. Elke brief en verwerking gaf een uniek perspectief en weerspiegelde de persoonlijke reis van de schrijver. Al met al vond ik in de verwerkingen een rijke mix van gevoelens en inzichten die me inspireerden. Het was ook duidelijk voelbaar wanneer een zuster echt de tijd had genomen om mijn thema tot zich te laten komen en zelf te vertragen om een antwoord te maken. Deze werken, die de tijd hadden gekregen om zich te ontwikkelen gedurende de zes weken, voelden voor mij als het krachtigste aan.

Iedereen haalde zijn eigen element uit de themabrief waardoor elke verwerking een verrassing was. Zo was er als eerste het leuke speelse doosje met een klein boekje van Inge, vol kleine betekenisvolle boodschappen en met een verrassend einde. Marijke maakte een slak als beeld om het meer ‘op z’n slaks’ te doen. Bieke haar boekje bracht rust in mijn hoofd door de krachtige eenvoud. Ook de extra bijhorende opgenomen meditatie vond ik zalig. De blaadjes en mooie teksten van Sophie stimuleren me om meer rond te dwalen tussen de bomen waar vertragen zeker te vinden is. Maaike nam plots het thema 'op z’n slaks' over en voegde enkele puzzelstukken toe. Ook Elke nam het thema van Marijke over en verwerkte haar betekenis van 'op z’n slaks' in woorden en tekening. Mijn thema vertragen werd dus onderweg voor enkele een ander thema ‘op z’n slaks’, wat voor enige verwarring zorgde. Dit neem ik mee naar volgend jaar, ik moet duidelijk maken wat mijn startbrief is.

Enkele van de verwerkingen hebben ondertussen een speciale plaats gekregen in mijn atelier. Zo kan ik het thema het komende jaar meer omarmen door regelmatig naar de werken en brieven te kijken. Deze visuele herinneringen zullen me eraan herinneren om bewust te blijven vertragen en de balans te vinden tussen mijn passie en mijn welzijn.

Het postjaar heb ik als pittig en verrassend ervaren. Sommige thema's raakten een diepe snaar en vroegen om tijd en ruimte om te verwerken. Het bezig zijn met de verschillende thema's gaf mooie persoonlijke inzichten. Door de variatie in onderwerpen werd ik uitgedaagd om mijn comfortzone te verlaten en nieuwe manieren van denken en werken te omarmen. Sommige momenten waren emotioneel zwaar, terwijl andere juist verhelderend en bevrijdend waren. Al met al was dit eerste postjaar van zusterhood een waardevolle en boeiende ervaring.

Brief Maker: Máire van Blerck
Brief thema: Spelen met licht

Máire: Wat een fantastische ervaring was dit. Het resultaat van de reacties op mijn brief oversteeg compleet mijn verwachtingen. Zo ontroerend, raak en liefdevol. Niet alleen het thema, maar ook duidelijk elkaar hebben ze geïnspireerd.

In mijn brief vertelde ik wat ik zo fascinerend vond aan de maan en hoe het spelen met licht mij letterlijk maar ook figuurlijk tot inzichten bracht. Ik nam mijn zusters mee in hersenspinsels en flarden van herinneringen. Ik maakte op kalkpapier wat lampionnetjes met dingen die mij inspireren. Daar konden de zusters een lampje of een kaarsjes inzetten.

Julie ving voor mij in een schilderijtje het prachtige warme licht dat ontstaat wanneer je felle zon en tegelijkertijd donkere wolken hebt. Ze vroeg mij of mij ook was opgevallen hoe prachtig alles dan oplicht. Jazeker! En wat heerlijk dat ik er nu elk moment van de dag naar kan kijken!

Marijke maakte een harmonicaboekje om van te smullen. Beide kanten rijk geïllustreerd en met songteksten die bij mijn thema passen. Ze vertelde hoe muziek licht brengt in haar leven. Ik deel dit met je Marijke. Ik ga komende dagen alle nummers opzoeken en luisteren.

Frederike maakte voor mij een brief waarin het spel van eb en vloed, dus het effect van de maan, na te bootsen is. Eigenlijk doet de foto geen recht aan deze kunstbrief. Al geeft de close-up juist ook weer zo goed weer hoeveel oog voor detail er in Frederikes brieven zit. Naast de wederom prachtige en integere woorden. Ik keek elk thema weer uit naar je bijdrage Frederike.

Melissa heeft een heel interessant brief gemaakt. Hoe vaker ik ernaar keek, hoe meer ik zag. In één streek zet ze een beestje neer. Wauw! Toen ik foto’s maakte van haar bijdrage vond ik ook weer nieuwe dingen. Melissa, we hebben beide een heel bewogen jaar achter de rug op het gebied van wonen en “thuis” zijn. Ik wens je een heel rustig 2025 hierin.

Sabine maakte ook zo’n heerlijk tafereeltje. Ik vond de verpakking ook zo mooi. In beeld vertelde ze mij meer over haarzelf. Als je het schilderijtje draait lichten de verschillende elementen op. Volgens mij wil ze mij vertellen dat wanneer je je grootste angsten recht in de ogen aankijkt, je er sterker uitkomt en er meer ruimte is voor licht en luchtigheid. Een mooie reminder elke keer als ik erlangs loop.

Anna heeft een fantastische maan gevouwen uit wit papier. Heel fraai met de warme kleuren op de achtergrond. Door het witte vel te vouwen ontstond een spel van licht en schaduw. De maan werd daardoor 3D en kan zelfs rechtop staan. Heerlijk om te lezen hoeveel plezier je hebt gehad met dit thema.

Zusters, dankjewel voor dit jaar en voor de inkijkjes in jullie leven en creatieve uitingen. Ik wil zo graag weten hoe het verder met jullie gaat. Heel gek om nu geen updates meer te krijgen, maar we houden vast in meer of mindere mate contact.

Omdat eigenlijk de foto’s niet altijd recht doen aan jullie bijdragen heb ik op Instagram ook video’s gedeeld onder het kopje Zusterhood 2024. @kunstjesvandetekentafel.

Thema: Authentiek Dromen
Maakster: Elke De Caerlé

Elke: Ik neem de tijd om mijn pakketje te openen en ik krijg al bijna tranen in mijn ogen als ik het pakketje nog maar open. Allemaal brieven, allemaal kunstwerkjes, en een mooie dromenvanger die er bovenop ligt.
Mijn thema krijgt ineens een vorm, een beleving, die ik mag waarnemen die door een ieder ging als ze mijn thema voorgeschoteld kregen.

Het is een thema dat mij heeft gemaakt tot wie ik nu ben, waar ik nog steeds achtersta. Authentiek Dromen, doen we naar mijn mening allemaal te weinig. Het is iets simpels, maar ook een poort naar zoveel meer.

En om te zien hoe dit langs iedereen ging, en ik merk dat ze dat echt door zichzelf heen hebben laten gaan en het vragen en opmerkingen heeft teweeg gebracht, brengt me zoveel plezier.

Dankjulliewel zusters, ik heb genoten van jullie kunstwerkjes. En jullie woorden, inzichten, kleuren, en tekeningen, neem ik allemaal met me mee.

Brief maker: Esther van Daal
Brief thema: Levenslust

Esther: Het moest ‘Levenslust’ worden, geen enkele twijfel. Waarom? Omdat het te maken heeft met energie, met druk, met verwachtingen. In de huidige tijd wordt er zoveel verwacht en geëist van mensen en ook het altijd maar ‘aan’ staan is iets waar volgens mij steeds meer mensen in vastlopen en soms zelfs uitvallen. Ik ben zelf iemand die vrij veel kan hebben en niet zo snel opgeeft en toch moet ik zelf toegeven dat óók ik merk dat ik er begin dit jaar een beetje klaar mee was dat er altijd maar van alle kanten aan me getrokken wordt. Er moest iets veranderen en daarom heb ik mezelf toen als doel gesteld voor het einde van het jaar om minder te moeten en meer vrijheid te hebben, ik was heel benieuwd hoe het me einde van het jaar zou vergaan, als mijn brief bij me terug zou keren.

RIANNE: schreef over de druk die we van alle kanten voelen en hoe daar mee om te gaan. En hoe goed het is als het ons lukt om de boel de boel te kunnen laten. Lekker je eigen gang te gaan. Natuur kan helpen maar bv. ook muziek en creativiteit. Ze voegde daarom stoepkrijt aan haar brief toe en het advies om daarmee aan de gang te gaan!

CAROLIEN: geeft aan hoe belangrijk het is om stil te staan bij de kleine geluksmomentjes in het leven en geeft volop ideeën om tot rust te komen. Hoe (ook weer) de natuur, knutselen, schrijven etc. ons kunnen helpen om balans te vinden in ons drukke bestaan. Ze maakte diverse prachtige dingen!

MIRTHE: schreef veel en maakte veel moois met de natuur als rode draad omdat ze weet dat dat (ook) mijn grote passie is. Daar haal ik inderdaad veel Levenslust uit. Ook schreef ze een dagboekje vol over haar Levenslust trip in Engeland (met foto’s); heel bijzonder!

MONIQUE: gaat in op het feit dat mijn thema (nadat ik het dus al had gekozen) plots zo’n verdrietige wending kreeg en zij maakte speciaal voor mij een blad van glas in lood. Een mooie en bijzondere herinnering aan mijn broer die ik zal blijven koesteren, dank je wel!

MARIKE: gaat in op de fragiliteit van het leven en het levenspad dat we bewandelen, met al zijn onverwachte wendingen. Naast haar mooie en troostende woorden sloot ze kleurige en fragiele wol/zijde bij en zelfgemaakt papier van heermoes. Heel gaaf!

YVONNE: Levenslust, energie en genieten van de mooie, kleine dingen. Ook voor Yvonne is dit een herkenbaar thema. Zij maakte voor mij een prachtige aanvulling met ook de natuur als leidraad. Envelopjes met kaarten uit een vintage kwartetspel, wolsoorten en meer. Blij mee!

Lieve medezusters, ik ben stuk voor stuk blij met jullie bijdragen aan mijn thema, en prijs me vooral gelukkig met de aandacht en warmte voor elkaar binnen de Zusterhood Community. Dat we allemaal zo graag iets voor elkaar willen doen en maken vind ik al bijzonder genoeg in deze tijden!

Brief Maker: Sabine Postma
Brief thema: Dichtbij mij

Sabine: Hoe blijf je dichtbij jezelf in een wereld vol met verwachtingen, meningen en de oordelen van anderen? Hoe blijf je dan dichtbij jezelf als je iemand bent die het allemaal ‘goed’ wil doen? Een proces waar ik al jaren mee aan het stoeien ben, na een zware periode die al vele jaren achter mij ligt. Het lukt me steeds beter.

Voor deze cirkel heb ik een boekje gemaakt met een gedicht waarbij alle letters stuk voor stuk zijn uitgezocht, uitgeknipt en ingeplakt. Vertragen… Ook het lezen van de woorden van het gedicht zorgt voor vertraging.

Best spannend zo’n persoonlijke brief, waarin ik best veel bloot geef over mijzelf. Een brief aan zusters die ik niet persoonlijk ken. Benieuwd hoe de anderen met dit thema omgaan, en daar een jaar op mogen wachten. Ondertussen iedere themabrief van alle zusters uit de cirkel mogen lezen en aanvullen. Bijzonder om te ervaren hoe zo’n creatieproces opgang komt na het lezen van zo’n brief. Door de brief is er een zaadje gepland wat in mijn hoofd uitgroeit tot een beeld. Vervolgens ga ik aan de slag met dat beeld. Een jaar lang. Het was een bijzondere reis, waarbij we ieder z’n brief mochten aanvullen vanuit ons eigen perspectief.

Een feestje om als laatste de eigen aanvullingen op mijn eigen thema brief te mogen ontvangen. Zoveel moois om naar te kijken, zoveel mooie woorden die werden geschreven. Geraakt door de mooie kleuren, materialen en woorden. Geraakt door een beschermend huisje die mij beschermd tegen de wind en de regen. Geraakt door zoveel herkenning bij de andere zusters.

Een mooie Journal met prachtige kleurige illustraties, die de dag mooi kleuren. De vredesduif, met de prachtige bloemenslinger bij de vleugels, het gevoel van vrijheid. Het prachtige portret van een potlood. Zo levendig echt. Als je alles loslaat komen er prachtige tekeningetjes te voorschijn. Zoveel herkenning. Het leven is niet makkelijk. Het leven is niet mooi, je bent wie je bent, niet wie je wil zijn.

De puzzelstukjes van deze reis vallen op zijn plek. Een mooie zin uit het boek van Els van Steijn, die ook ik heb gelezen: “Als je iets niet kunt oplossen is dat geen probleem maar een gegeven. Hoe jij er vervolgens mee omgaat, is aan jou en bepaalt je levenskwaliteit in het heden en de toekomst”.

Zoveel herkenning bij zusters. Het leven is niet makkelijk, wel zijn er de tools waarmee je wat beter met de moeilijkheden van het leven kunt omgaan. Gelukkig zijn er die tools die het omgaan met het leven ietsje makkelijker kunnen maken.

Brief maker: Marike van Ijssel
Brief thema: Een boom die met je meegroeit

Marike: Het is zo heerlijk om “mijn” brief die allang niet meer alleen “mijn” brief is terug te ontvangen Mijn eigen woorden te lezen De verwondering opnieuw te voelen over : ja ergens op aarde is op dezelfde dag als dat ik geboren ben een boom ontkiemt en al die tijd bestaan we hier dus al samen.

Ik heb dit jaar veel met bomen gedaan, niet alleen met mijn “She of the Trees” creatieve retraite in Schotland waar ik ook volgend jaar weer naar toe terug ga, maar ook veel bewuster snoeien, vragen aan de bomen of het ok is dat ik deze of deze tak afknip. Toelaten hoe ik geraakt wordt als er opeens een kale straat of plek is omdat er zomaar bomen zijn weggehaald.

Ik heb genoten van het uitpakken, heb ook echt de tijd genomen tot de kerstboom stond. Die heb ik eigenlijk al een paar jaar niet in huis, omdat ik het idee dat we massaal bomen omhakken voor een paar weken steeds moeilijker te verteren vond. Maar nu met mijn Amerikaanse schoonzoon in huis voor wie het zo belangrijk is, staat er weer een prachtig exemplaar fier te stralen in huis, compleet met wat hysterische lichtjes waar elke ochtend van moet glimlachen als ik ze aan doe. Dus “mijn” brief, ons aller Zusterhood bomenpakket heeft als een cadeautje onder de kerstboom gestaan. Zo leuk !

Ik heb voor ieder van mijn zusters een “elfje” gemaakt, met hun mooie woorden, geinspireerd door de kunstwerkjes die ik van ieder mocht ontvangen. Mijn dank is groots en ik koester dit jaar in mijn Zusterhood museum

1: Yvonne
Bomenplanetenwijsheid
Nieuwe blaadjes
Wat een feest
Alles is in energie
Verbonden

2: Esther
Bosvondsten
Indian summer
Schaduw en koelte
Zonder bomen geen leven
Natuurliefhebber

3. Rianne
Conifeer
Mijn herinneringen
De witte stam
Ik geniet en bewonder
Bloesempracht

4. Carolien
Hartjes
Stammen vol
Mijn vaders eikenboom
Hij staat er nog
Geschenk

5. Mirthe
Naaktbloeiend
Diepe wortels
Dramatisch
(F)luisterende Berkenbomen
Ze helen de treurnis
Sterrenkind

6: Monique
Thuiskomen
Ronde Cirkels
Blad, Knop, Bolsters
Ode aan de Kastanjeboom
Jeugdherinneringen

Brief maker: Julie Fleisscher
Brief thema: Bubbels

Julie: Hoe zoek je verbinding met zes zusters die je niet kent? Hebben zij ook het idee dat ze in een bubbel leven, of misschien wel een aantal verschillende? Hoe zijn ze daar in terecht gekomen en hoe ervaren ze hun bubbel(s)? Die vragen stelde ik aan het begin van dit jaar, vergezeld door een tekening van verschillende bubbels. Licht, zwaar, transparant, donker, zwevend en vast. Zijn bubbels onze werkelijkheid of zijn ze een illusie?

Marijke schildert de fijnste bubbel die er bestaat, met taart en thee en vriendinnen waarmee je je totaal verbonden voelt. Frederike zou het liefst de bubbels met elkaar verbinden, de randen minder scherp maken. Prachtige beeldspraak die me nog een tijd aan het denken zet.

Melissa ervaart zelf geen bubbel, maar zit er tot haar grote verbazing volgens een vriendin wel in. Haar associatieve kaleidoscoop-brief lees ik een paar keer achter elkaar. Sabine maakte een slinger met al haar eigen bubbels. Inspirerend om wat vaker te zorgen voor een fijne éénpersoons bubbel.

Anna ervaart helemaal niet dat ze in een bubbel zit en schildert een golvende zee die eindeloze beweging en verbinding suggereert. Haar quotes golven net zoals het beeld nog een tijd door mijn gedachten. Máire zoekt naar thuis-bubbel waar het leven soms even onbezorgd kan zijn, waar je kan genieten van kerst en de sterrenhemel en de champagne bubbels van een gelukkig nieuw jaar!

Na een prachtig postjaar heb ik geen uitsluitsel over bubbels, maar wel zes inspirerende inkijkjes in levens van anderen, zes nieuwe perspectieven op bubbels, eindeloos veel nieuwe inspiratie en een sterk gevoel van verbondenheid met deze zes brievenschrijfsters. Dank lieve allemaal!

Brief maker: Yvonne ten Brink
Brief thema: Mijn geheime tuin.

Yvonne: Ik fiets naar het Spaarne, de brug over, de bocht om, het donkere laantje in en dan het rozenpoortje door dat toegang geeft tot mijn geheime tuin. Ik voel een diepe zicht omhoog komen en een zware last van mijn schouders glijden. Ik weet dat ik THUIS ben.

Ik geef de zusters een kijkje in mijn geheime tuin die eigenlijk diep in mijzelf verborgen ligt. Ik sluit mijn brief af met de vraag: Wat is jouw stille plek? Waar of hoe kom jij thuis bij jezelf? Wat doe jij om op te laden of troost te vinden als het leven je zwaar valt?

Esther ervaart de natuur als haar grootste inspiratiebron. Ze vindt er rust en verstilling waar haar energie van oplaadt. In haar boekje neemt ze mij mee op een reis langs bloemen, zaden, vogels en hun nesten. In een prachtig borduurwerk brengt ze paarse viooltjes tot leven.

Monique laat haar spanning los onder water. In en onder water zijn is voor Monique als een meditatie. Het sprankelende water, de druppels en de schittering van het licht heeft ze op bijzondere wijze verwerkt in een glazen kunstwerk. Een bijzonder mooi kunstwerk.

Rianne voelt zich Thuis komen in een creatief ontmoeten met vriendinnen aan de keukentafel. Thuis is waar je elkaar echt ziet en je gehoord en verstaan voelt. In haar Leporello boekje neemt ze mij mee langs een diversiteit van kunstwerken die geïnspireerd zijn door de natuur.

Marike bezoekt de geheime tuin van haar hart waar de chaos van de wereld geen toegang toe heeft. Ze vilt voor mij een wollen altaarkleed in verschillende groene kleuren van levendig, ragfijn mos. Het voelt zacht en fijn aan net als haar kunstwerk ‘Tedere landing’ waarin zaden omhuld door gouden licht door de lucht zweven.

Carolien maakt een boekje met een tuin vol geluk en een tent waarin je kunt schuilen. Het is een boek vol optimisme. Het leven spat er vanaf. In kleuren en vormen schrijft ze over haar eigen tuin. Wat werd ik verrast door de kruiswoordpuzzel met woorden over mijn geheime tuin.

Mirthe gaat een bijzondere weg tijdens het aanleggen van haar tuin. Bij het omwoelen van de aarde wordt er ook in haar veel bloot gelegd. Het blijkt een megaklus te zijn van transformatie maar met veel kracht en geduld wordt een paradijs geschapen. Het hele proces heeft ze vastgelegd in een schitterend fotoboek waarin ik de groei en ontwikkeling van de tuin mag volgen. De kaarten en zakjes zaden voor mijn tuin zijn hartverwarmend.

Doorstuur Brieven 2024

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Beluister hier Bowie's ingesproken briefBekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Bekijk meer foto's uit deze brief

Er komt meer...

Beluister hier Bowie's ingesproken brief
Bekijk meer foto's uit deze brief